Co zrobić, jeśli dziecko karmione piersią bez przerwy chce ssać, nie akceptuje smoczka i bardzo przybiera na wadze?

01-01-2014
dr n. med. Monika Żukowska-Rubik
Poradnia Laktacyjna Centrum Medycznego „Żelazna” w Warszawie, Centrum Nauki o Laktacji w Warszawie

Po pierwsze, trzeba odpowiedzieć na pytanie, dlaczego dziecko stale chce być przy piersi, a liczba karmień nie mieści się w optymalnym przedziale 8–12 w ciągu doby. Jedną z częstszych przyczyn stanowi nadprodukcja pokarmu u matki. Przekarmione dzieci odczuwają dolegliwości ze strony brzucha, które łagodzi ssanie piersi. I tak zamyka się błędne koło.

Wydaje się, że wprowadzenie smoczka u tych dzieci poprawi sytuację, o ile utrzymają go w buzi i będą umiały go ssać. Paradoksalnie jednak podawanie smoczka niemowlęciu z czasem może doprowadzić do zaburzenia laktacji u matki. Należy pamiętać, że nie zaleca się podawania smoczka w okresie stabilizowania się laktacji przez pierwsze tygodnie po porodzie.

Kolejną przyczyną zbyt częstych karmień może być interpretowanie przez matkę różnych zachowań dziecka jako objawu głodu i przystawianie za każdym razem do piersi.

Po drugie, należy wnikliwie ocenić, czy przyrosty masy ciała są duże, a dziecko rośnie i zwiększa masę ciała harmonijnie, zgodnie ze swoim kanałem centylowym, czy też przyrosty masy ciała są zdecydowanie nadmierne i niemowlę można uznać za otyłe. Ryzyko wystąpienia otyłości u dzieci karmionych piersią jest mniejsze ze względu na mniejszą zawartość białka w pokarmie naturalnym, a także ochronne działanie hormonów występujących w pokarmie, takich jak leptyna, adiponektyna, IGF-1, grelina. Przyrosty masy ciała u niemowląt karmionych piersią najlepiej oceniać na siatkach centylowych opracowanych przez WHO (opublikowano je w 2006 r.). Powstały one na bazie populacji dzieci, które w przeważającej większości karmiono piersią zgodnie z zaleceniami WHO. Na siatki należy nanieść pomiary masy ciała, długości ciała, obwodu głowy, BMI, a także pomiary grubości fałdów skórnych.

Sposób żywienia oraz tempo przyrostu masy ciała w okresie niemowlęcym nabierają szczególnego znaczenia w kontekście tzw. programowania metabolicznego. Wykazano, że nadmierny przyrost masy ciała w okresie niemowlęcym ogranicza ochronny efekt karmienia piersią i wpływa na rozwój otyłości, a nawet zwiększa ryzyko wystąpienia otyłości w wieku dziecięcym i dorosłym. Wykazano również, że wyłączne karmienie piersią przez ponad 4 miesiące chroni przed zwiększonym wskaźnikiem masy tłuszczowej w wieku 2 lat.

Niestety, jak dotąd nie przeprowadzono badań prospektywnych oceniających zależność między tempem przyrostu masy ciała u dzieci karmionych wyłącznie piersią a BMI w późniejszych okresach życia. W badaniu opublikowanym w 2009 roku na łamach „Pediatrics” wykazano, że wielkość BMI w 6. miesiącu życia koreluje z otyłością w 3. roku życia, jednak autorzy nie analizowali równocześnie sposobu karmienia piersią (wyłącznie, czy w sposób mieszany – istotna jest przecież dawka mleka kobiecego).

Zgodnie z dostępnymi wynikami badań, u niemowląt nadmiernie przybierających na wadze należy spróbować zmniejszyć tempo wzrastania. W pierwszej kolejności należy wyeliminować przyczyny zbyt częstych karmień. Opis postępowania w przypadku nadprodukcji pokarmu przekracza ramy tej odpowiedzi. Po pomoc można się zwrócić do konsultantów laktacyjnych. Matkę należy nauczyć rozpoznawania sygnałów głodu i sytości u niemowlęcia oraz przekonać, aby przystawiała niemowlę do piersi, tylko gdy jest ono rzeczywiście głodne. Zamiast ssania dziecko można kołysać, przytulać, nosić w chuście, aktywnie poświęcić mu uwagę lub zabawić. Te czynności nie tylko uspokoją dziecko, ale także pokażą mu, że ssanie piersi nie jest jedynym sposobem ukojenia. Niemowlęta te należy swobodnie ubierać i umożliwić im jak największą aktywność stosownie do wieku. Należy kontrolować liczbę kalorii w pożywieniu uzupełniającym (podawanym po 6. mż.). (2013, 2014

Piśmiennictwo

  1. Baird J., Fisher D., Lucas P.: Being big or growing fast: systematic review of size and growth in infancy and later obesity. BMJ, 2005; 331: 929
  2. Butte N.F.: Impact of infant feeding practices on childhood obesity. J. Nutr., 2009; 139 (2): 412S416S
  3. Holzhauer S., Hokken Koelega A.C., Ridder M. i wsp.: Effect of birth weight and postnatal weight gain on body composition in early infancy: The Generation R Study. Early Hum. Dev., 2009; 85: 285–290
  4. Karaolis-Danckert N., Buyken A.E., Kulig M. i wsp.: How pre- and postnatal risk factors modify the effect of rapid weight gain in infancy and early childhood on subsequent fat mass development: results from the Multicenter Allergy Study 90. Am. J. Clin. Nutr., 2008; 87 (5): 1356–1364
  5. Lawrence R.R., Lawrence R.M.: Breastfeeding. A Guide for the medical profession. Mosby, 2005
  6. Livingstone V.: Too much of a good thing. Maternal and infant hyperlactation syndromes. Can. Fam. Physician., 1996; 42: 8999
  7. Van Dijk C.E., Innis S.M.: Growth-curve standards and the assessment of early excess weight gain in infancy. Pediatrics, 2009; 123 (1): 102–108
  8. Koletzko B., Schiess S., Brands B. i wsp.: Infant feeding practice and later obesity risk. Indications for early metabolic programming. Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz, 2010; 53 (7): 666–673
  9. Monasta L., Batty G.D., Cattaneo A. i wsp.: Early-life determinants of overweight and obesity: a review of systematic reviews. Obes. Rev., 2010; 11 (10): 695–708
  10. Savino F., Liguori S.A., Fissore M.F., Oggero R.: Breast milk hormones and their protective effect on obesity. Int. J. Pediatr. Endocrinol., 2009: 327–505
  11. Taveras E.M., Rifas-Shiman S.L., Belfort M.B. i wsp.: Weight status in the first 6 months of life and obesity at 3 years of age. Pediatrics, 2009; 123 (4): 1177–1183

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej