Czy zalecenie dotyczące podawania wszystkim noworodkom i niemowlętom suplementów diety zawierających kwasy tłuszczowe omega-3 (np. kwasu dokozaheksaenowego) jest uzasadnione wynikami badań klinicznych?

W tabeli 1. podsumowano aktualne stanowiska towarzystw naukowych i organizacji odpowiedzialnych za regulację zagadnień związanych z żywieniem, dotyczących spożycia LCPUFA, zwłaszcza omega-3 LCPUFA, przez kobiety w czasie ciąży i laktacji oraz niemowlęta i małe dzieci. Wprawdzie są pomiędzy nimi pewne różnice, ale zasadniczo stanowiska te są spójne.

• Niemowlęta karmione piersią – nie ma potrzeby dodatkowej suplementacji.

• Niemowlęta karmione sztucznie – według EFSA, spożywanie mleka modyfikowanego zawierającego DHA (tab. 2.) w ilości stanowiącej minimum 0,3% całkowitej zawartości kwasów tłuszczowych sprzyja rozwojowi ostrości widzenia (contributes to the visual development of infant). Dotyczy to niemowląt urodzonych o czasie, karmionych sztucznie do 12. miesiąca życia oraz niemowląt karmionych piersią, a następnie sztucznie do 12. miesiąca życia. Jednocześnie EFSA stwierdza, że taką ilość DHA można łatwo pokryć dobrze zbilansowaną dietą. Według polskich ekspertów suplementacja DHA może być korzystna, gdy spożycie DHA z pokarmem jest niewystarczające.

• Małe dzieci (<3. rż.) – powinny otrzymywać codziennie około 150–200 mg DHA, spożywając na przykład 1–2 porcje tłustych ryb tygodniowo.

• Ogólna populacja – 1–2 porcje (ok. 130 g/porcję) tłustych ryb tygodniowo lub około 250 mg/24 h omega-3 LCPUFA.

• Ciąża, laktacja – codziennie minimum 200 mg DHA, może być 2–3 razy więcej.

Źródłem omega-3 LCPUFA może zatem być pokarm kobiecy, wzbogacane mleko modyfikowane, ryby oraz suplementy diety. Jeżeli dziecku zapewnimy odpowiednią podaż omega-3 LCPUFA w diecie, to nie ma wskazań do rutynowego podawania dodatkowych suplementów diety.

Właściwemu pokryciu zapotrzebowania na omega-3 LCPUFA sprzyja regularne spożywanie tłustych ryb morskich. Wyniki badań wskazują, że w Polsce ich spożycie jest niedostateczne. Może to wynikać z obawy przed zanieczyszczeniem ryb substancjami szkodliwymi, takimi jak rtęć i dioksyny. Na  rycinie 1.  podsumowano zasady bezpiecznego spożywania ryb i owoców morza. Zdecydowanie nie zaleca się spożywania miecznika, rekina, makreli królewskiej oraz płytecznika. Ważne, aby pozostałe ryby spożywać 1–2 razy tygodniowo (nie częściej).

Nadal niestety pokutują obawy, że wczesne wprowadzenie ryb do diety zwiększa ryzyko uczulenia. Najnowsze dane pokazują jednak, że takiego ryzyka nie ma i ryby można podawać nawet niemowlętom. W przypadku niedostatecznego spożywania ryb warto rozważyć, zgodnie z zaleceniami, dodatkową suplementację.

Reasumując, kobiecie ciężarnej lub karmiącej, jak również matce małego dziecka należy przedstawić możliwe opcje i pozwolić jej podjąć decyzję o optymalnym sposobie pokrycia zapotrzebowania na omega-3 LCPUFA. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Koletzko B., Lien E., Agostoni C. i wsp., World Association of Perinatal Medicine Dietary Guidelines Working Group: The roles of long-chain polyunsaturated fatty acids in pregnancy, lactation and infancy: review of current knowledge and consensus recommendations. J. Perinat. Med., 2008; 36 (1): 5–14
2. Commission Directive 2006/141/EC of 22 December 2006 on infant formulae and follow-on formulae and amending Directive 1999/21/EC
3. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). Lipil® and visual development – Scientific substantiation of a health claim related to Lipil® and visual development pursuant to Article14 of Regulation (EC) No 1924/2006[1]
4. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol
5. Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego: Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania kwasów omega-3 w położnictwie. Ginekol. Pol., 2010; 81: 467–469
6. Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3. Pediatr. Pol., 2010; 85: 597–603