Czy zgodnie z nowymi przepisami deklaracje do lekarza pediatry podpisane przed 1.01.2015 roku tracą ważność, jeżeli pacjent skończył 18 lat?

Podpisane przed 1 stycznia 2015 roku przez rodzica deklaracje wyboru dla jego dziecka lekarza POZ, czyli pediatry, nie utracą ważności automatycznie z dniem ukończenia przez pacjenta 18 lat. Jednakże pacjenci dorośli (po ukończeniu 18. roku życia lub młodsze pacjentki pełnoletnie w wyniku zamążpójścia) niezwłocznie powinni osobiście podpisać nową deklarację wyboru lekarza POZ1 do internisty lub lekarza rodzinnego i nie mogą już dokonać wyboru pediatry jako swojego lekarza POZ. Od dnia 1 stycznia 2015 roku lekarz posiadający specjalizację I lub II stopnia, lub tytuł specjalisty w dziedzinie pediatrii może przyjmować deklaracje wyboru lekarza POZ tylko od świadczeniobiorców do ukończenia 18. roku życia.2

Rodzic przestaje być przedstawicielem ustawowym małoletniego od dnia uzyskania przez niego pełnoletniości. Jednocześnie wola pacjenta co do wyboru lekarza POZ nie może być wyrażona poprzez samo zachowanie się pacjenta i korzystanie z usług danej przychodni (tzn. per facta concludentia).3 Obowiązuje wymóg dochowania określonej przepisami prawa formy papierowej lub elektronicznej tej deklaracji.4 Deklaracja jest ważna pod warunkiem jej podpisania przez upoważnioną do tego osobę.

Podczas kontroli Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) musi zakwestionować deklaracje niespełniające wymagań formalnych, w tym dotyczące osób pełnoletnich podpisane przez inne nieupoważnione osoby. Najbezpieczniejsze rozwiązanie to odebranie od pacjenta, który uzyskał pełnoletniość, nowej deklaracji, która w pełni zabezpiecza przed ewentualnymi roszczeniami ze strony NFZ.

W odniesieniu do posiadanych deklaracji podpisanych tylko przez rodzica w okresie niepełnoletności dziecka, gdy pacjent nie pojawia się w przychodni i nie mamy okazji odebrać od niego podpisu – można powoływać się na art. 95 § 2 kodeksu cywilnego,5 zgodnie z którym: „Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego”. Ważność deklaracji badamy wedle stanu prawnego obowiązującego w dacie jej złożenia – a wtedy podpis składał upoważniony do tego rodzic, działając w imieniu dziecka, ze skutkiem dla niego. Skutki prawne dokonania czynności przez przedstawiciela pozostają w mocy pomimo wygaśnięcia stosunku przedstawicielstwa.6 Powołanie się na powyższe przepisy ogólne prawa cywilnego powinno wystarczyć do czasu odebrania od pełnoletniego pacjenta jego oświadczenia woli (deklaracji wyboru).

Całkowite zaniechanie zbierania nowych deklaracji od pełnoletnich już pacjentów może być niebezpieczne i naraża świadczeniodawcę na spór z NFZ. Obowiązkiem ustawowym świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu POZ jest udostępnienie świadczeniobiorcy deklaracji wyboru i sprawdzenie poprawności jej wypełnienia.7

Najlepiej więc aktywnie zabiegać o podpisanie nowej deklaracji, a w razie zarzutów NFZ w przypadku braku kontaktu z już dorosłym świadczeniobiorcą (np. jest to osoba zdrowa i nie chodzi do lekarza) powinno wystarczyć powołanie się na cytowany przepis art. 95 § 2 kodeksu cywilnego.8 (2015)

Przypisy

1. Zgodne z nowym wzorem określonym przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2014 r. (Dz. U. z 2014 r., poz. 779). Rozporządzenie zawiera przepis przejściowy, zgodnie z którym deklaracje wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej złożone przed dniem 15 czerwca 2014 r. rozporządzenia zachowują ważność. Nowe deklaracje wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej są określone na odrębnych drukach, a nie jak dotychczas na jednym druku (arkuszu), i zawierają również deklarację wyboru świadczeniodawcy POZ
2. Na podstawie § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2014 r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1440) w związku z obowiązującą od 1 stycznia 2015 r. nową treścią części V w ust. 1 pkt 1.1 załącznika nr 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2013 r., poz. 1248)
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2012 r., sygn. akt IV CSK 159/12, LEX nr 1288708; baza orzeczeń Sądu Najwyższego dostępna pod adresem www.sn.pl
4. Od 15 czerwca 2014 r.
5. Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.)
6. Zob. Rudnicki S. [W:] Dmowski S., Rudnicki S.: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa, 2007: 406
7. Art. 56 ust. 4 pkt 1) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008r., Nr 164, poz.1027 z późn. zm.)
8. Na podstawie odesłania z art. 155 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, (tekst jedn.: Dz. U. z 2008r., Nr 164, poz.1027 z późn. zm.)