Czy rodzic może pozostawić dziecko bez opieki w domu lub na podwórku? Czy prawo definiuje granicę wieku, poniżej której dziecka nie można zostawić bez opieki nawet na krótki czas?

Rodzic, który mając obowiązek opieki i nadzoru nad małoletnim do lat 7 albo nad inną osobą niezdolną rozpoznać lub obronić się przed niebezpieczeństwem (np. dzieckiem niepełnosprawnym niezależnie od wieku), dopuszcza do przebywania dziecka w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka – popełnia wykroczenie zagrożone karą grzywny albo karą nagany.1 Odpowiedzialność ta jest niezależna od ewentualnego wystąpienia tragicznych następstw takiego narażenia zdrowia dziecka (w takiej sytuacji kwalifikacja prawna czynu i związana z tym odpowiedzialność zależą od rodzaju powstałego następstwa – uszkodzenia ciała, śmierci dziecka). Powyższy opis czynu zabronionego jest na tyle pojemny, że stosownie do okoliczności – ocenianych w każdym wypadku indywidualnie – można uznać pozostawienie dziecka samego w domu lub na podwórku (gdy np. matka obserwuje z domu przez okno balkonowe dziecko bawiące się samo w ogrodzie i może szybko zareagować, gdy pojawia się niebezpieczeństwo, np. ukąszenie lub upadek) za niebezpieczne dla zdrowia lub za zupełnie bezpieczne. Istotny element tego wykroczenia stanowi wystąpienie okoliczności niebezpiecznych dla zdrowia człowieka. Na przykład oceniając bezpieczeństwo przebywania dziecka na podwórku, należy odpowiedzieć na następujące pytania: czy podwórko jest ogrodzone od ruchliwej ulicy, czy w ogrodzie znajduje się niezabezpieczona sadzawka lub wykop, gdzie dziecko mogłoby wpaść, lub maszyna, którą dziecko mogłoby uruchomić. Wśród przykładów przebywania dziecka w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka można wymienić pozostawienie podczas upału dziecka bez opieki zamkniętego w samochodzie. Z powodu szerokiego wachlarza możliwości potencjalnego niebezpieczeństwa nie warto ”kusić losu” i stwarzać okazji do wypadków. Najlepiej nigdy nie pozostawiać dzieci do ukończenia 7. roku życia samych, bez opieki, nawet na krótki czas. Najczęściej to wykroczenie popełniane jest nieumyślne, to znaczy opiekun nie ma zamiaru jego popełnienia, jednak je popełnia wskutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że zagrożenie przewidywał albo mógł przewidzieć.

Prawo karne przewiduje również odpowiedzialność karną za przestępstwo porzucenia małoletniego poniżej lat 15 albo osoby nieporadnej ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, zagrożone karą pozbawienia wolności.2 Poważniejsza kwalifikacja prawna czynu wiąże się z okolicznościami takiego przestępstwa, m.in. czasem pozostawania dziecka bez opieki i motywacją sprawcy, np. w razie porzucenia przez matkę niemowlęcia lub trwałego pozostawienia dziecka bez opieki oraz zaniechania obowiązków rodzicielskich.3 (2015)

Przypisy

1. Art. 106 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1094 z późn. zm.
2. Art. 210 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.
3. Kondratiewa-Bryzik J., Sękowska-Kozłowska K.: Dzieciobójstwo – przywilej czy dyskryminacja [W:] Prawa człowieka wobec rozwoju biotechnologii. Lex 2013, s. 219