Co oznacza przyjęcie poza kolejnością, zwłaszcza w kontekście ustawy „Za życiem”? Czy lekarz musi natychmiast przyjąć pacjenta, który zgłosił się, na przykład po skierowanie, mimo że miał wizytę zaplanowaną w innym terminie?

Dziecku do 18. roku życia mającemu status świadczeniobiorcy1 z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju lub w czasie porodu, ustawa o świadczeniach2 przyznała szczególne uprawnienia w dostępie do świadczeń zdrowotnych – w tym prawo do przyjęcia poza kolejnością wynikającą ze zgłoszenia się w rejestracji.

Nie oznacza to jednak, że takie dziecko ma być przyjęte natychmiast, lecz w dniu zgłoszenia. Wyjątkiem są stany nagłe, w przypadku których obowiązuje niezwłoczne udzielanie świadczeń.3

Zasada udzielania tym osobom świadczeń w dniu zgłoszenia wynika z art. 47c ust. 3 ustawy o świadczeniach oraz z warunków realizacji świadczeń lekarza POZ.4 W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia świadczeniobiorcy świadczenie lekarza POZ jest udzielane w dniu zgłoszenia, zgodnie z harmonogramem pracy świadczeniodawcy.

Jeśli świadczenie nie może być udzielone w dniu zgłoszenia (np. pacjent zgłasza się poza harmonogramem pracy), lekarz POZ powinien go udzielić w najbliższym możliwym terminie zgodnym z harmonogramem pracy przychodni, uzgodnionym z pacjentem, z zachowaniem reguły korzystania ze świadczeń poza kolejnością.

Prawo do przyjęcia poza kolejnością nie obowiązuje na szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR), ponieważ SOR udziela świadczeń z zakresu opieki zdrowotnej osobom, które znajdują się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.5 Na tym oddziale obowiązują wyłącznie medyczne kryteria ustalania kolejności udzielania pomocy (tzw. segregacja medyczna triage). Osoby niebędące w stanie nagłym, zgłaszające się poza harmonogramem pracy przychodni POZ w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, powinny uzyskać pomoc w ramach nocnej i świątecznej pomocy lekarskiej (NPL),6 gdzie zachowują prawo przyjęcia poza kolejnością wynikającą ze zgłoszenia się pacjenta.

Warto pamiętać, że dzieci do 18. roku życia posiadające zaświadczenie wydane na podstawie ustawy „Za życiem” nie potrzebują skierowania do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej,7 a więc zgłoszenie się takiego pacjenta do poradni POZ po skierowanie jest bezprzedmiotowe.

W przypadku leczenia dzieci z chorobami powstałymi w okresie prenatalnym, których stan nie kwalifikuje do wydania im zaświadczenia na podstawie ustawy „Za życiem”, jeżeli na podstawie finansowanych ze środków publicznych badań przesiewowych wykonywanych u takich dzieci stwierdzono obecność chorób wrodzonych, udzielanie ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych finansowanych ze środków publicznych w zakresie leczenia tych chorób także następuje bez skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego/lekarza POZ.8

Z dniem 1 lipca 2018 roku pacjenci, którzy posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, nabyli prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie ustawy z dnia 9 maja 2018 roku o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2018 r., poz. 932).

Piśmiennictwo

1. Art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1938 z późn. zm.), dalej jako: ustawa o świadczeniach
2. Na podstawie art. 47 ust. 1a zw. z art. 47c ust. 1 i art. 57 ust. 2 pkt 14) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1938 z późn. zm.) dalej jako: ustawa o świadczeniach
3. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o świadczeniach, w stanach nagłych świadczenia opieki zdrowotnej są udzielane świadczeniobiorcy niezwłocznie
4. Na podstawie ust. 2 pkt 3) i 4) cz. I załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 86)
5. Art. 3 pkt 9) ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 2195) oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 listopada 2011 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 979)
6. Art. 5 pkt 17 a) ustawy o świadczeniach
7. Na podstawie art. 57 ust. 2 pkt 14) ustawy o świadczeniach
8. Na podstawie art. 57 ust. 1a ustawy o świadczeniach – obowiązującego od 15 czerwca 2014 r.