Jak technicznie prowadzić nawadnianie dziecka DPN przez zgłębnik nosowo-żołądkowy?

dr hab. n. med. Andrea Horvath
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Pytanie nadesłane do Redakcji

W piśmiennictwie pediatrycznym zaleca się nawadnianie dzieci z ostrą biegunką z wymiotami lub bez wymiotów doustnym płynem nawadniającym (DPN) przez zgłębnik nosowo-żołądkowy, również w leczeniu szpitalnym. Wykonanie tej procedury jest zgodnie z ocenami bezpieczne i skuteczne, nigdzie jednak nie można znaleźć informacji, jakiego użyć w tym celu sprzętu (jakich butelek? z czym je łączyć?), gdzie przygotować taki wlew (w aptece szpitalnej? na oddziale?), by nie narazić pacjenta na skutki błędów metody, a siebie na ewentualną odpowiedzialność za nieprawidłowości proceduralne. Chciałbym też wiedzieć, co lekarz może uczynić, by zapobiec przypadkowemu usunięciu takiego zgłębnika podczas nawadniania przez małego pacjenta?

Odpowiedź

Nawadnianie DPN przez przewód pokarmowy – doustnie lub przy towarzyszących intensywnych wymiotach przez zgłębnik nosowo-żołądkowy – jest najbezpieczniejszą i najbardziej fizjologiczną metodą uzupełniania strat wodno-elektrolitowych u dzieci z ostrą biegunką infekcyjną. Nawadnianie przez zgłębnik wiąże się z mniejszym ryzykiem działań niepożądanych i krótszym okresem hospitalizacji niż nawadnianie dożylnie.

Nie ustalono precyzyjnych standardów dotyczących ilości i szybkości podawania płynów przez zgłębnik nosowo-żołądkowy. Podstawowe zasady uzupełniania strat wodno-elektrolitowych nie różnią się od dotyczących tradycyjnej metody nawadniania doustnego. U pacjenta z klinicznymi cechami odwodnienia należy zastosować:

1) DPN o małej osmolarności (240–250 mOsm/l),

2) z szybkością wlewu 40–50 ml/kg mc. w ciągu pierwszych 3–6 godzin.

Płyn można podawać pompą lub strzykawką bezpośrednio do sondy w zależności od możliwości oddziału ratunkowego lub pediatrycznego, w którym stosuje się procedurę. Płyn strzykawką może także podawać rodzic – nie jest konieczne zachowanie regularnego tempa podawania, istotna jest raczej objętość podana w jednostce czasu.

Zakładanie zgłębnika dożołądkowego technicznie nie odbiega od metod zakładania sondy dożołądkowej ze wszystkich innych wskazań medycznych. Po unieruchomieniu dziecka przez opiekuna lub pielęgniarkę wprowadza się zgłębnik przez jamę nosa do żołądka (wcześniej na zgłębnik należy nanieść niewielką ilość lignokainy – zapewnia to poślizg przy przeprowadzaniu sondy, a jednocześnie miejscowo znieczula błonę śluzową jamy nosa i gardła). Zgłębnik przykleja się w kilku miejscach do skóry: nosa, policzka, a nawet szyi – co zmniejsza ryzyko przypadkowego usunięcia go przez dziecko. Dolegliwości przy wprowadzaniu zgłębnika prawdopodobnie są mniejsze niż towarzyszące wkłuwaniu kaniuli dożylnej (często konieczna jest kilkakrotna kaniulacja u odwodnionego dziecka), a dzieci szybko przyzwyczajają się do jego obecności.

DPN należy przygotować zgodnie z instrukcją na ulotce preparatu; można też zastosować gotowe płyny nawadniające (preferowane są płyny o małej osmolarności) – przygotowuje się je tak samo jak przy podawaniu doustnym, nie trzeba zachowywać dodatkowych, nadzwyczajnych zasad aseptyki.

Niezbędne jest monitorowanie stanu dziecka i regularna ocena jego odpowiedzi na stosowane nawodnienie enteralne.

Nawadnianie dożylne jest wskazane w przypadku:

1) utrzymujących się intensywnych wymiotów uniemożliwiających uzupełnianie strat wodno-elektrolitowych;

2) pogorszenia stanu klinicznego z objawami alarmującymi; są to: zaburzenia świadomości/splątanie; patologiczne pobudzenie/nadmierna senność; blada, zimna skóra; tachykardia; wydłużony powrót kapilarny; obniżenie ciśnienia tętniczego; wstrząs hipowolemiczny. (2015)

Piśmiennictwo

  1. Guarino A., Ashkenazi S., Gendrel D. i wsp.: European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition/European Society for Pediatric Infectious Diseases Evidence-Based Guidelines for the Management of Acute Gastroenteritis in Children in Europe: Update 2014. JPGN, 2014; 59: 132–152
  2. Diarrhoea and vomiting caused by gastroenteritis: diagnosis, assessment and management in children younger than 5 years NICE clinical guideline. www.nice.org.uk

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej