Jakie jest postępowanie w szczelinie odbytu? Czy u dzieci ze szczeliną odbytu stosuje się nasiadówki (jeśli tak, to jakie)?

Szczelina odbytu u dzieci najczęściej występuje w przebiegu zaparcia stolca, niekiedy jednak pojawia się w wyniku alergii na białko mleka krowiego, choroby Leśniowskiego i Crohna lub urazu. Celem leczenia szczeliny odbytu jest zmniejszenie napięcia zwieracza wewnętrznego odbytu, prowadzące do poprawy ukrwienia anodermy kanału odbytu i wygojenia się ubytku błony śluzowej. Leczenie głównie ma charakter przyczynowy, obejmując odpowiednią higienę i pielęgnację okolicy odbytu, a w razie niepowodzenia leczenia zachowawczego – leczenie chirurgiczne (p. pyt.). U dzieci najczęściej pozytywne efekty uzyskuje się w wyniku intensywnego leczenia zaparcia stolca. Zwiększenie ilości błonnika w diecie oraz zastosowanie leków zmiękczających i rozluźniających masy kałowe zmniejsza ból przy defekacji, co z kolei pomaga znieść lęk przed wypróżnieniem i przerywa błędne koło. Leczenie należy rozpocząć szybko, jeszcze przed utrwaleniem się takich zaburzeń, jak zwiększone napięcie zwieracza odbytu, rozciągnięcie bańki odbytnicy i zmniejszenie wrażliwości na rozciąganie jej ścian. Ponieważ wśród przyczyn zaparcia stolca u dzieci wyraźnie dominują zaburzenia czynnościowe, u ponad 80% z nich najlepsze efekty przynosi 1–2-miesięczna dieta bogatoresztkowa oraz odpowiednia terapia zaparcia.

W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego zaleca się leczenie chirurgiczne, którego skuteczność potwierdzono w przypadku przewlekłych szczelin odbytu. Brak efektu leczenia zachowawczego i częste nawroty szczeliny odbytu są wskazaniem do bocznej sfinkterotomii wewnętrznej, która jest „złotym” standardem w leczeniu chorych z prawidłową czynnością zwieraczy.

Zarówno w europejskich, jak i amerykańskich wytycznych dotyczących leczenia szczeliny odbytu nie zaleca się nasiadówek, jednak w praktyce klinicznej niekiedy stosuje się nasiadówki z kory dębu w temperaturze ok. 40°C. Celem takiego postępowania jest zmniejszenie bólu okolicy odbytu oraz napięcia zwieraczy odbytu. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Tander B., Guven A., Demirbag S. i wsp.: A prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled trial of glyceryl-trinitrate ointment in the treatment of children with anal fissure. J. Pediatr. Surg., 1999; 34 (12): 1810–1812
2. Nelson R.: A systematic review of medical therapy for anal fissure. Dis. Colon Rectum, 2004; 47 (4): 422–431
3. Perry W.B., Dykes S.L., Buie W.D., Rafferty J.F.; Standards Practice Task Force of the American Society of Colon and Rectal Surgeons: Practice parameters for the management of anal fissures (3rd revision). Dis. Colon Rectum, 2010; 53 (8): 1110–1115