Czy glista ludzka wykazuje oporność na obecnie stosowane leki?

Pytanie nadesłane do redakcji

U mojej pacjentki (3-letniej dziewczynki) utrzymują się dodatnie wyniki badania kału w kierunku pasożytów (jaja glisty ludzkiej). W ciągu ostatnich 6 miesięcy była leczona kolejno Zentelem, Vermoxem i Pyrantelem (dawki w każdym przypadku powtarzane po 2–3 tygodniach). Jakie leczenie należy zastosować? Czy w tym przypadku powinnam rozpocząć leczenie wszystkich domowników?

Odpowiedź

Opisana w pytaniu 3-latka była wielokrotnie prawidłowo leczona kilkoma różnymi lekami z powodu podejrzenia zarażenia pasożytniczego. Istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że właściwie dawkowane leki (albendazol, mebendazol) okazały się nieskuteczne w leczeniu glistnicy. Nie uzyskano wiarygodnych dowodów na oporność glist na leczenie; prawdopodobnie jest to bardzo rzadkie zjawisko. Nie ma zatem powodu, by wątpić w skuteczność prawidłowego, wielokrotnie zastosowanego leczenia (p. Czy leczenie glistnicy należy powtórzyć?).

Należy się jednak zastanowić, w jaki sposób i gdzie rozpoznawano zarażenie pasożytami. Dodatni wynik badania, czyli stwierdzenie obecności jaj pasożytów w kale, nie gwarantuje 100% pewności. Często zdarza się, że mniej doświadczony personel laboratorium myli jaja glisty, które są bardzo małe, ze zwykłymi resztkami pokarmowymi, takimi jak np. kulki tłuszczu czy pyłki roślin, i z ostrożności wydaje fałszywie dodatni wynik. Proponuję, by przed kolejnym ewentualnym leczeniem przeciwpasożytniczym glistnicy u dziecka wykonać badania kału w wiarygodnym laboratorium (np. laboratoria wojewódzkie sanepidu).
Warto również pamiętać, że glista ludzka jest największym pasożytem człowieka – dojrzała samica osiąga 30 cm długości i może być uwidoczniona w badaniu obrazowym.

Leczenie domowników jest nieuzasadnione. Do zarażenia glistą dochodzi po zjedzeniu larwy, która aby się rozwinąć w zapłodnionym jaju, musi dojrzewać co najmniej przez 2 tygodnie w środowisku zewnętrznym, w glebie. Zarażenie domowników (jak w przypadku owsicy czy lambliozy) nie jest więc możliwe, nie ma zatem wskazań do leczenia pozostałych członków rodziny. W razie silnego niepokoju rodziców można ewentualnie przeprowadzić diagnostykę pozostałych domowników w wiarygodnym laboratorium. Dalsze postępowanie będzie uzależnione od uzyskanych wyników (p. Czy w razie rozpoznania zarażenia glistą ludzką należy leczyć inne osoby mieszkające razem z chorym?).

Podsumowując: bardziej prawdopodobne niż nieskuteczność leczenia jest uzyskanie fałszywie dodatniego wyniku badania stolca w niewalidowanym laboratorium. Glistnica jest obecnie rzadka w Polsce, zarażenie należy potwierdzić w wiarygodnym laboratorium.

Piśmiennictwo

1. Albonico M., Allen H., Chitsulo L. i wsp.: Controlling soil-transmitted helminthiasis in pre-school-age children through preventive chemotherapy. PLoS Negl. Trop. Dis., 2008; 2 (3): e126 www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18365031
2. Day M.J.: Pet-Related Infections. Fam. Physician, 2016; 94 (10): 794–802 www.aafp.org/afp/2016/1115/p794.html
3. Kucik C.J., Martin G.L., Sortor B.V.: Common Intestinal Parasites. Am. Fam. Physician, 2004; 69 (5): 1161–1169 www.aafp.org
4. CDC: Ascariasis. www.cdc.gov
5. CDC: Parasites – Ascariasis. www.cdc.gov
6. Geerts S., Gryseels B.: Drug Resistance in Human Helminths: Current Situation and Lessons from Livestock. Clin. Microbiol. Rev., 2000; 13: 207–222