Jaka jest wartość diagnostyczna kalprotektyny w stolcu w rozpoznawaniu nieswoistego zapalenia jelit u dzieci? Jakie znaczenie ma obecność przeciwciał przeciw cytoplazmie neutrofilów i przeciw Saccharomyces Cerevisiae we krwi?

Kalprotektyna jest białkiem wytwarzanym w stanach zapalnych przez granulocyty obojętnochłonne, makrofagi, monocyty i komórki nabłonkowe. Zwiększone stężenie kalprotektyny w kale w przebiegu chorób zapalnych jelit wynika ze zwiększonej migracji komórek zapalnych do światła jelita. Warto zaznaczyć, że zwiększone stężenie tego białka w stolcu jest charakterystyczne nie tylko dla IBD, ale także dla chorób nowotworowych jelita grubego, chorób o podłożu reumatycznym, zapalenia trzustki i zapalenia płuc. Oznaczenie kalprotektyny jest proste i szybkie, a co najważniejsze jest to badanie nieinwazyjne.

Z piśmiennictwa wynika, że zwiększone stężenie kalprotektyny w kale (zwłaszcza >100 mg/kg mc.) dobrze koreluje z obecnością zmian zapalnych w jelicie i pozwala wyodrębnić pacjentów z grupy ryzyka IBD, a więc tych, u których – zgodnie z przyjętymi standardami – konieczne jest poszerzenie diagnostyki. Zależność ta jest wyraźniejsza u dzieci. Na podstawie stężenia kalprotektyny w kale można przewidzieć nawrót choroby oraz wykryć zapalenie błony śluzowej zbiornika jelitowego wytworzonego po proktokolektomii (pouchitis) u pacjentów z IBD. Badanie to pozwala także odróżnić IBD od IBS (duża ujemna wartość predykcyjna). U chorych z rozpoznanym IBD stężenie kalprotektyny pozwala natomiast ustalić, czy obserwowane objawy są związane z zaostrzeniem IBD czy też nie mają związku ze stanem zapalnym (np. współistnieją z IBS). Badanie stężenia kalprotektyny w kale może zatem stanowić rutynowe nieinwazyjne badanie u pacjentów z podejrzeniem IBD oraz być pomocne w monitorowaniu choroby u pacjentów z potwierdzonym rozpoznaniem. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami ocena stężenia kalprotektyny nie może zastąpić badań endoskopowych, które są bardzo pomocne w rozpoznawaniu IBD, ale pozwala ograniczyć liczbę badań endoskopowych podczas monitorowania choroby.

Zgodnie z aktualnym stanowiskiem European Crohn’s and Colitis Organisation, testy serologiczne (oznaczenie przeciwciał ANCA i ASCA) mogą stanowić jedynie badania dodatkowe mające na celu uzupełnienie diagnostyki, a nie potwierdzenie rozpoznania. Testy te charakteryzują się dużą swoistością, lecz małą czułością dla choroby Leśniowskiego i Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (p. pyt. w rozdz. „Reumatologia”). Nie mają również znaczenia w diagnostyce różnicowej tych chorób. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Lashner B.A.: How useful is fecal calprotectin for the diagnosis of IBD and colorectal cancer? Nat. Clin. Pract. Gastroenterol. Hepatol., 2008; 5 (1): 16–17
2. van Rheenen P.F., Van de Vijver E., Fidler V.: Faecal calprotectin for screening of patients with suspected inflammatory bowel disease: diagnostic meta-analysis. BMJ, 2010; 341: c3369
3. Konikoff M.R., Denson L.A.: Role of fecal calprotectin as a biomarker of intestinal inflammation in inflammatory bowel disease. Inflamm. Bowel Dis., 2006; 12 (6): 524–534
4. Van Assche G., Dignass A., Panes J. i wsp., for the European Crohn’s and Colitis Organisation (ECCO): The second European evidence-based consensus on the diagnosis and management of Crohn’s disease: Definitions and diagnosis. J. Crohns Colitis, 2010; 4: 7–27