Jaka może być przyczyna coraz częstszego rozpoznawania u dzieci przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego?

dr hab. n. med. Andrea Horvath
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Zespół rozrostu bakteryjnego (ZRB), zwany też dysbakteriozą górnego odcinka przewodu bakteryjnego, to w ostatnim czasie bardzo „modne” rozpoznanie. Najpewniej z tego wynika jego coraz częstsze diagnozowanie. Musimy sobie jednak zadać podstawowe pytanie – czy na pewno zawsze prawidłowo rozpoznaje się ZRB, zwłaszcza u dzieci z nieswoistymi czynnościowymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego.

W pełnoobjawowym ZRB występuje nadmierny rozplem w obrębie jelita cienkiego drobnoustrojów kolonizujących zwykle jelito grube, który prowadzi do zaburzeń trawienia i wchłaniania; dotyczy to zwłaszcza tłuszczów i witaminy B12. Grupa ryzyka pacjentów narażonych na ZRB obejmuje chorych z zespołem krótkiego jelita i nieswoistymi zapaleniami jelit, noworodki i niemowlęta z wadami przewodu pokarmowymi oraz chorych na cukrzycę.

Do typowych objawów ZRB należą: przelewania, kruczenia, ból brzucha, biegunka tłuszczowa i utrata masy ciała. Wskutek niedoborów jakościowych i ilościowych związanych z zespołem złego wchłaniania mogą się rozwijać: niedokrwistość mikrocytarna (niedobór żelaza), niedokrwistość megaloblastyczna (niedobór wit. B12), polineuropatia (niedobór wit. B12), tężyczka (hipokalcemia), zaburzenia widzenia (niedobór wit. A), a także zapalenie skóry (niedobór cynku).

Najprostsze i najbardziej dostępne badanie diagnostyczne wykonywane w celu potwierdzenia ZRB stanowi wodorowy test oddechowy po obciążeniu glukozą lub laktulozą, jednak czułość i swoistość testu wynosi odpowiednio 82%; 62,5% (dla glukozy) oraz 86%; 56% dla laktulozy. Co więcej, jego wyniku nie wolno interpretować w oderwaniu od objawów klinicznych. Może się bowiem okazać, że rzeczywista przyczyna objawów jest zupełnie inna.

W pełnoobjawowym ZRB (biegunka + niedokrwistość + zaburzenia stanu odżywienia) podstawą leczenia jest antybiotykoterapia i oczywiście działanie przyczynowe, jeśli udaje się zidentyfikować czynniki ryzyka. Preferowane leczenie obejmuje: metronidazol, ryfaksyminę, amoksycylinę z kwasem klawulanowym i chinolony (p. pytanie). Decyzja dotycząca wprowadzenia leczenia może budzić kontrowersje, jeśli objawy występują u zdrowego, prawidłowo odżywionego nastolatka/nastolatki, jedynie z nawracającym nieswoistym bólem brzucha i dodatnim wynikiem wodorowego testu oddechowego.

Należy pamiętać, że zwiększenie stężenia wydychanego wodoru może być spowodowane rozrostem bakteryjnym występującym wyłącznie w górnym odcinku układu oddechowego (np. migdałki) i/lub jamy ustnej. Wydaje się, że stosowanie antybiotykoterapii w takich przypadkach jest błędem. Oczywiście u pacjentów z bardzo uciążliwymi objawami zespołu jelita drażliwego, uniemożliwiającymi prawidłowe funkcjonowanie dziecka i jego rodziny, u których wyczerpano inne możliwości terapeutyczne, można podjąć próbę leczenia w celu złagodzenia objawów. Jednak w takich przypadkach, jak zawsze w życiu, należy zachować zdrowy rozsądek i przed włączeniem antybiotykoterapii rozważyć bilans powikłań, które mogą się rozwinąć wskutek niepotrzebnie zastosowanego leczenia. (2015)

Piśmiennictwo

  1. Bures J., Cyrany J., Kohoutova D. i wsp.: Small intestinal bacterial overgrowth syndrome. World J. Gastroenterol., 2010; 16 (24): 2978–2990
  2. Gasbarrini A., Corazza G.R., Gasbarrini G. i wsp.: Methodology and indications of H2-breath testing in gastrointestinal diseases: the Rome Consensus Conference. Aliment. Pharmacol. Ther., 2009; 29 (1): 1–49
  3. Vanderhoof J.A., Young R.J.: Etiology and pathogenesis of bacterial overgrowth. Clinical manifestations and diagnosis of bacterial overgrowth. Treatment of bacterial overgrowth UpToDate online, vol 18.1; Wellesley, 2010. Available at www.uptodate.com

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej