Jaka jest rola cisaprydu w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego w Polsce, zwłaszcza u niemowląt? Jakie prokinetyki zalecać w tej grupie wiekowej?

Cisapryd został wycofany z rynku farmakologicznego w Stanach Zjednoczonych oraz w większości krajów Europy, ponieważ może on wydłużać odcinek QT, a w konsekwencji prowadzić do zgonu pacjenta w mechanizmie torsade de pointes. Powikłania te obserwowano głównie u wcześniaków, a także u niemowląt, które jeszcze nie ukończyły 3. miesiąca życia, z niedojrzałą aktywnością cytochromu P-450 (CYP 3A4) uczestniczącego w metabolizmie cisaprydu. Proarytmiczne działanie cisaprydu nasila się podczas równoczesnego stosowania innych leków, które są metabolizowane z udziałem cytochromu P-450, a zwłaszcza makrolidów w dużych dawkach. W Polsce cisapryd jest nadal dostępny, jednak aby zminimalizować ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych, przed rozpoczęciem leczenia, a także (zwłaszcza u niemowląt do ukończenia 3. mż.) po 3 dniach podawania cisaprydu u chorego należy wykonać EKG. Należy również unikać równoczesnego stosowania innych leków metabolizowanych przez cytochrom P-450, takich jak makrolidy (erytromycyna, klarytromycyna), leki przeciwgrzybicze (ketokonazol, itrakonazol) i przeciwwirusowe (indynawir, rytonawir), a także leków, które mogą wydłużać odcinek QT lub powodować wielokształtny częstoskurcz, jak pochodne fenotiazyny, trójpierścieniowe i czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne, leki przeciwarytmiczne należące do klasy IA lub III. Dodatkową trudność sprawia fakt, że cisapryd jest dostępny tylko w postaci tabletek.

U dzieci z ChRP nie należy stosować metoklopramidu, ponieważ wyniki badań z randomizacją oceniających jego skuteczność nie są jednoznaczne. Dodatkowo, metoklopramid aż u 20% pacjentów może powodować działania niepożądane, głównie ze strony OUN (objawy pozapiramidowe, nieodwracalne późne dyskinezje) oraz gruczołów wydzielania wewnętrznego (mlekotok). Nie wiadomo także, czy długotrwałe przyjmowanie metoklopramidu wpływa na rozwijający się mózg dziecka.

Działanie prokinetyczne wykazuje także erytromycyna. Jednak jej skuteczność została potwierdzona wyłącznie u wcześniaków, u których istotnie poprawiała tolerancję karmień doustnych. Nie oceniono natomiast skuteczności erytromycyny u noworodków urodzonych o czasie oraz u starszych dzieci z objawami patologicznego RŻP lub ChRP, dlatego nie należy jej podawać tym dzieciom. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Fyderek K.: Postępowanie z refluksem żołądkowo-przełykowym u dzieci. Standardy Medyczne, 2002; 4: 58–65
2. Vandenplas Y., Belli D.C., Benatar A. i wsp.: A medical position statement of European Society of Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition: the role of cisapride in the treatment of pediatric gastroesophageal reflux. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 1999; 28: 518–528 (p. Med. Prakt. Pediatr. 4/2001, s. 147–160 – przyp. red.)