Czy można zastosować leki przeciwhistaminowe I generacji u dziecka z ostrą pokrzywką i bardzo nasilonym świądem?

Do leków przeciwhistaminowych I generacji należą pochodne różnych związków chemicznych (etanoloaminy, etylenodiaminy, fenotiazyny, piperydyny). Obecnie – kierując się wskaźnikiem korzyść/ryzyko – minimalizuje się stosowanie u dzieci leków przeciwhistaminowych I generacji ogólnie. Leki te bowiem działają nieselektywnie także na inne receptory: cholinergiczne, muskarynowe, serotoninergiczne, adrenergiczne i dopaminergiczne. Ponadto z powodu dużej lipofilności leki przeciwhistaminowe I generacji przenikają przez barierę krew–mózg i działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy. Ten nieselektywny mechanizm działania wywołuje szeroką gamę objawów niepożądanych, jak senność z zaburzeniem snu fazy REM, zaburzenia koncentracji, zaburzenia koordynacji ruchowej, trudności w oddawaniu moczu czy zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Wyniki badania prospektywnego przeprowadzonego na dużej kohorcie wskazują, że stosowanie leków przeciwcholinergicznych (w tym leków przeciwhistaminowych I generacji) w dużej dawce istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia zespołów otępiennych i demencji.1 Ponadto nie przeprowadzono badań z randomizacją weryfikujących bezpieczeństwo leków przeciwhistaminowych I generacji. Leki przeciwhistaminowe II generacji cechuje natomiast znacznie korzystniejszy profil bezpieczeństwa, wynikający między innymi z faktu, że stanowią one substrat dla glikoproteiny P, zlokalizowanej w szczytowej części nabłonka tworzącego barierę krew–mózg. Białko to działa jak pompa zapobiegająca przenikaniu substratu przez barierę.2 Ponadto leki te nie są pozbawione działania sedatywnego.3 Należy podkreślić, że w przypadku nasilonych objawów ostrej pokrzywki niekontrolowanych przez podanie leku przeciwhistaminowego zaleca się czasowe (z reguły na 3–7 dni) dołączenie ogólnie działającego GKS.4,5

Piśmiennictwo

1. Gray S.L., Anderson M.L., Dublin S. i wsp.: Cumulative use of strong anticholinergics and incident dementia: a prospective cohort study. JAMA Intern. Med., 2015; 175: 401–407
2. Hu Y., Sieck D.E., Hsu W.H.: Why are second-generation H1-antihistamines minimally sedating? Eur. J. Pharmacol., 2015; 765: 100–106
3. Ozdemir P.G., Karadag A.S., Selvi Y. i wsp.: Assessment of the effects of antihistamine drugs on mood, sleep quality, sleepiness, and dream anxiety. Int. J. Psychiatr. Clin. Pract., 2014; 18: 161–168
4. Zuberbier T., Aberer W., Asero R. i wsp.: The EAACI/GA(2) LEN/EDF/WAO Guideline for the definition, classification, diagnosis, and management of urticaria: the 2013 revision and update. Allergy, 2014; 69: 868–887
5. Maurer M., Church M.K., Gonçalo M., Sussman G., Sánchez-Borges M.: Management and treatment of chronic urticaria (CU). J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol., 2015; 29 Suppl 3: 16–32