Czy w trakcie stosowania glikokortykosteroidów systemowo może wystąpić pokrzywka?

Pokrzywka jest reakcją histaminozależną występującą głównie w przebiegu ostrych zakażeń wirusowych. Mimo synergistycznego działania systemowych glikokortykosteroidów (GKS) i leków przeciwhistaminowych, podstawę leczenia pokrzywki stanowią leki przeciwhistaminowe drugiej generacji.

W przypadku wystąpienia pokrzywki podczas systemowego stosowania GKS należy kontynuować dotychczasowe leczenie i dodać niesedatywny lek przeciwhistaminowy drugiej generacji (p. pyt. Jak długo obserwować pacjenta zanim zwiększy się 2-krotnie dawkę leku przeciwhistaminowego w przypadku osutki ze świądem?) w standardowej lub zwiększonej dawce (z reguły w podwójnej).

Niezwykle rzadkim zjawiskiem są reakcje natychmiastowe (pokrzywka) lub opóźnione (osutka plamisto-grudkowa, AGEP [ostra uogólniona osutka krostkowa]) w wyniku uczulenia na GKS. Reakcja ta może być wynikiem uczulenia na lek lub na dodatki do leku (np. karboksymetylocelulozę). W takim przypadku należy podać niesedatywny lek przeciwhistaminowy drugiej generacji w dużej dawce oraz zakończyć stosowanie GKS.

Odwracając zagadnienie, nie ma ścisłych zaleceń dotyczących stosowania systemowych GKS w leczeniu ostrej pokrzywki, a w badaniach z grupą kontrolną nie potwierdzono przewagi leków przeciwhistaminowych stosowanych łącznie z prednizonem nad lekiem przeciwhistaminowym w monoterapii. Natomiast zgodnie z wytycznymi dotyczącymi postępowania w pokrzywce przewlekłej, w przypadku zaostrzenia objawów pomimo stosowania leku przeciwhistaminowego drugiej generacji według zalecanego schematu, można zastosować 10-dniową terapię GKS systemowymi (na każdym etapie leczenia). Takiego postępowania najczęściej wymagają chorzy z obrzękiem naczynioruchowym oraz z odczynem autoimmunizacyjnym (obecność autoprzeciwciał przeciwtarczycowych, autoprzeciwciał potwierdzonych dodatnim wynikiem testu z surowicą autologiczną).

Piśmiennictwo

1. Imbalzano E., Casciaro M., Quartuccio S. i wsp.: Association between urticaria and virus infections: a systematic review. Allergy Asthma Proc., 2016; 37 (1): 18–22
2. Zappia C.D., Monczor F.: Therapeutic utility of glucocorticoids and antihistamines cotreatment. Rationale and perspectives. Pharmacol. Res. Perspect., 2019; 7 (6): e00530
3. Otani I.M., Banerji A.: Immediate and delayed hypersensitivity reactions to corticosteroids: evaluation and management. Curr. Allergy Asthma Rep., 2016; 16 (3): 18
4. Barbaud A., Waton J.: Systemic allergy to corticosteroids: clinical features and cross reactivity. Curr. Pharm. Des., 2016; 22 (45): 6825–6831
5. Barniol C., Dehours E., Mallet J. i wsp.: Levocetirizine and prednisone are not superior to levocetirizine alone for the treatment of acute urticaria: a randomized double-blind clinical trial. Ann. Emerg. Med., 2018; 71 (1): 125–131.e1