Czy każdy przypadek pokrzywki wymaga szczegółowej diagnostyki? Kiedy można z niej zrezygnować?

Ostra pokrzywka u dzieci ma z reguły charakter pojedynczego, samoograniczającego się w ciągu kilku dni epizodu, dobrze odpowiadającego na standardowe leczenie przeciwhistaminowe i w tej postaci nie wymaga żadnego postępowania diagnostycznego. Natomiast diagnostyki wymagają przypadki pokrzywki związanej z alergią zależną od IgE na pokarmy, jad owadów, leki, zwłaszcza jeśli pokrzywka stanowi jeden z objawów anafilaksji (tab.). Diagnostyki specjalistycznej wymaga także każda pokrzywka przewlekła, zarówno CSU, jak i CIndU, a także epizody napadowego obrzęku budzące podejrzenie wrodzonego obrzęku naczynioruchowego (HAE). Specjalistycznej diagnostyki wymagają także inne choroby, w których obrazie klinicznym współistnieje pokrzywka (ryc.). Podstawę diagnostyki stanowi szczegółowy wywiad, obejmujący wiek, w którym objawy wystąpiły po raz pierwszy, a także wywiad rodzinny. Należy ustalić, jak długo utrzymuje się pojedynczy bąbel pokrzywkowy oraz czy pacjent sam może wywołać pojawienie się zmian. Następnie przeprowadza się badanie przedmiotowe (i/lub ocenę dokumentacji fotograficznej zmian, o ile nie występują w chwili badania), ocenę aktywności choroby i jej kontroli, ocenę jakości życia oraz badania diagnostyczne.

W przypadku ostrej pokrzywki o prawdopodobnym podłożu alergicznym (pokarm, jad owadów, leki) badania mają na celu ustalenie podłoża reakcji zależnej od IgE. W przypadku CSU ich celem jest poszukiwanie ognisk infekcji i wykładników procesu autoimmunizacji. Podstawowy zakres badań obejmuje: pełną morfologię krwi, stężenie białka C-reaktywnego (CRP), odczyn opadania krwinek czerwonych, stężenie tyreotropiny, całkowite stężenie IgE, stężenie przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) w klasie IgG (tab.). Poszerzona diagnostyka jest prowadzona na podstawie danych uzyskanych z wywiadu z uwzględnieniem testu z surowicą autologiczną oraz różnych postaci CIndU.

Wyniki badań laboratoryjnych mogą pozostawać poza normą w związku z tłem immunologicznym i aktywnością choroby (w CSU opartych o odpowiedź typu IIb stwierdza się większe wartości CRP oraz eozyno- i bazopenię, wysoki wskaźnik IgG anty-TPO/całkowite stężenie IgE). Mogą też stanowić czynnik rokowniczy dla odpowiedzi na leczenie przeciwhistaminowe (zwiększone stężenia CRP i dimeru D są markerem słabej odpowiedzi) oraz na leczenie biologiczne (duże stężenie IgE – potencjalna dobra odpowiedź, małe stężenie IgE – potencjalnie słaba odpowiedź). W szerokiej specjalistycznej diagnostyce różnicowej CSU i/lub obrzęku naczynioruchowego u dzieci należy uwzględnić pokrzywkowe zapalenie naczyń (ufiksowane, bolesne zmiany), choroby autozapalne (w tym głównie u dzieci zespoły okresowe związane z kriopiryną [cryopyrin-associated periodic syndromes – CAPS]), HAE (u dzieci HAE typu I i II), mastocytozę skórną (pokrzywkę barwnikową). Niekiedy przewlekająca się pokrzywka z obrzękiem może być pierwszym objawem tocznia rumieniowatego układowego lub mieć charakter paranowotworowy, co wymaga dalszej celowanej diagnostyki.

Piśmiennictwo

1. Ryan D., Tanno L.K., Angier E. i wsp.: Clinical review: The suggested management pathway for urticaria in primary care. Clin. Transl. Allergy, 2022; 12 (10): e12195
2. Zuberbier T., Altrichter S., Bauer S. i wsp.: S3 Guideline Urticaria. Part 2: Treatment of urticaria – German-language adaptation of the international S3 guideline. J. Dtsch. Dermatol. Ges., 2023; 21 (2): 202–215
3. Kaplan A., Lebwohl M., Giménez-Arnau A.M. i wsp.: Chronic spontaneous urticaria: Focus on pathophysiology to unlock treatment advances. Allergy, 2023; 78 (2): 389–401