Czy u dziecka z podejrzeniem przewlekłego zapalenia zatok przynosowych należy wykonać badania obrazowe? Czy wybór badania zależy od wieku dziecka (niektóre poradnie laryngologiczne wymagają, aby na pierwszą wizytę konsultacyjną przynieść RTG zatok)? Czy badania te należy wykonać w ostrym zapaleniu zatok?

Przewlekłe ZZP jest chorobą wieloczynnikową. Podstawą jej rozpoznania są dolegliwości (upośledzenie drożności nosa, wydzielina z nosa, ból/rozpieranie w obrębie twarzy, kaszel) utrzymujące się przez ponad 12 tygodni, zazwyczaj o miernym nasileniu (p. pyt.). Podobne objawy obserwuje się przy przeroście migdałka gardłowego i w przebiegu alergicznego nieżytu nosa (choroby te mogą występować jednocześnie), a zmiany w TK zatok (badanie z wyboru w ocenie patologii zatok) są podobne. Zmiany w TK obserwowane 2 tygodnie po przebyciu choroby przeziębieniowej są u 97% dzieci takie same jak w przebiegu ostrego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, dlatego TK w diagnostyce PZNZP powinno się wykonywać dopiero po około 4 tygodniach od zakończenia leczenia farmakologicznego, w okresie bez zaostrzenia dolegliwości. Najczęściej TK wykonuje się przed planowanym leczeniem operacyjnym. A zatem wymaganie badań radiologicznych przed konsultacją laryngologiczną jest nieuzasadnione.

Rozpoznanie OZZP należy ustalać na podstawie obecności objawów klinicznych i czasu ich utrzymywania się. Bakteryjne zapalenie u dzieci, będące podstawą rozpoczęcia antybiotykoterapii, objawia się upośledzeniem drożności nosa i wyciekiem wydzieliny (przednim, tylnym), mową nosową i chrapaniem, kaszlem w ciągu dnia nasilającym się w nocy (2/3 dzieci), stanem podgorączkowym lub gorączką, przykrym zapachem z ust, upośledzeniem łaknienia oraz zaburzeniami snu.

Do czasowych kryteriów rozpoznania należą: (1) utrzymywanie się objawów przez ponad 10 dni bez tendencji do poprawy – uporczywy przebieg choroby, występuje najczęściej, (2) nasilenie lub ponowne pojawienie się (po początkowej poprawie) objawów wycieku z nosa, kaszlu w ciągu dnia lub gorączki – pogarszający się przebieg choroby, (3) ciężki przebieg choroby – ropna wydzielina z nosa, gorączka ≥39°C przez 3 kolejne dni, współistniejący obrzęk i ból okolicy oczodołu.

Nagle występujące objawy zwykle utrzymują się przez <12 tygodni, ustępują całkowicie samoistnie lub po wdrożeniu leczenia.

W OZZP nie zaleca się diagnostyki radiologicznej (zwłaszcza RTG). Wskazania do wykonania TK zatok obejmują: podejrzenie powikłań oczodołowych i wewnątrzczaszkowych, ciężki przebieg i brak poprawy po leczeniu antybiotykiem, przed planowanym zabiegiem chirurgicznym, ZZP u chorych z zaburzeniami odporności, wątpliwości diagnostyczne (p. pyt.). (luty 2014 aktualizacja) 

Piśmiennictwo

1. American Academy of Pediatrics: Clinical practice quideline: management of sinusitis. Pediatrics, 2001; 108: 798–808
2. Fokkens W., Lund V., Mullol J. i wsp.: European position paper on rhinosinusitis and nasal polyps 2012. Rhinology, 2012; supl. 23: 1–298
3. Wald E.R., Applegate K.E., Bordley C. i wsp.: Clinical practice guideline for diagnosis and management of acute bacterial sinusitis in children aged 1 to 18 years. Pediatrics, 2013; 132: e262–e280