Jak często atopowe zapalenie skóry jest wywołane przez inne czynniki niż pokarmy? Jak często mamy do czynienia z alergią kontaktową?

Częstość występowania IgE-zależnej alergii na pokarmy u chorych na AZS o umiarkowanym i ciężkim przebiegu wynosi około 30–40%. Wyniki badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych wskazują, że do najczęściej uczulających pokarmów należą: mleko, orzeszki ziemne i jaja. W innych opracowaniach, oprócz tych pokarmów, wymienia się także pszenicę, soję i inne orzechy. Większość chorych (60%) jest uczulonych na jeden rodzaj pokarmu, 28% – na dwa, a tylko 8% i 4% odpowiednio na trzy i cztery pokarmy.

Dane te mogą stanowić odpowiedź na często zadawane pytanie dotyczące uzasadnionego, a raczej nieuzasadnionego stosowania diet u wszystkich dzieci chorych na AZS. Dietę można zastosować po potwierdzeniu szkodliwości pokarmu w próbie eliminacji i prowokacji, a nie na podstawie wyniku jakiegokolwiek testu diagnostycznego (dodatni wynik punktowych testów skórnych, atopowych testów płatkowych lub oznaczenia antygenowo swoistych IgE). Jak wspomniano, uczulenie najczęściej dotyczy pojedynczych pokarmów, dlatego uzasadniona jest eliminacja tylko tych rzeczywiście szkodliwych produktów. W przypadku konieczności eliminacji pokarmu pacjentowi należy zaproponować dietę równoważną. Znaczenie uczulenia na alergeny powietrznopochodne w przebiegu AZS zwiększa się wraz z wiekiem. Ta IgE-zależna alergia rzadko dotyczy niemowląt, natomiast jej częstość występowania zwiększa się u dzieci >1. roku życia. Alergia na roztocza potwierdzona obecnością swoistych IgE lub dodatnim wynikiem punktowych testów skórnych dotyczy 50–90% dzieci.

Alergeny powietrznopochodne, takie jak alergeny roztoczy, pyłków roślin i sierści zwierząt, mogą zaostrzać stan zapalny skóry u chorych na AZS wskutek bezpośredniego kontaktu ze skórą. Wobec braku standardowych testów prowokacji weryfikujących szkodliwość ekspozycji do diagnostyki wprowadzono atopowe testy płatkowe (atopy patch test – APT; p. pyt.). Testy te pozwalają ocenić odpowiedź immunologiczną typu opóźnionego przebiegającą z udziałem swoistych dla alergenu limfocytów T. Dodatnie reakcje na alergeny powietrznopochodne obserwuje się w 15–100% przypadków. Metoda ta została uwzględniona w wytycznych postępowania w AZS. W niektórych krajach dostępne są komercyjne zestawy diagnostyczne, jednak możliwość ich rutynowego wykonywania jest ograniczona.

APT próbuje się także stosować u dzieci z mocnym podejrzeniem alergii na pokarmy, z ujemnym wynikiem oznaczeń swoistych IgE i ujemnym wynikiem punktowych testów skórnych. APT zwykle wykonuje się z głównymi alergenami pokarmowymi (mleko, jajo, pszenica, orzeszki ziemne). Jak dotąd nie opracowano jednolitego protokołu wykonywania tych testów, dlatego nie są one zalecane w wytycznych postępowania w alergii na pokarmy. Odrębnym zagadnieniem jest współistnienie AZS i alergicznego kontaktowego zapalenia skóry (p. pyt.). (marzec 2014 aktualizacja)

Piśmiennictwo

1. Boyce J.A., Assa’ad A., Burks A.W. i wsp.: Guidelines for the diagnosis and management of food allergy in the United States: Report of the NIAID-Sponsored Expert Panel. J. Allergy Clin. Immunol., 2010; 126: 1–58
2. Darsow U., Wollenberg A., Simon D. i wsp.: ETFAD/EADV eczema tasknforce 2009 position paper on diagnosis and treatment of atopic dermatitis. J. Eur. Acad. Derm. Venerol., 2010; 24: 317–328
3. Caubet J.-C., Eigenmann Ph.A.: Allergic triggers in atopic dermatitis. Immunol. Allergy Clin. N. Am., 2010; 30: 289–307
4. Shek L.P., Chong A.R., Soh S.E. i wsp.: Specific profiles of house dust mite sensitization in children with asthma and in children with eczema. Peidatr. Allergy Immunol., 2010; 21: 718–722
5. Silny W., Jenerowicz D.: Alergeny powietrzno pochodne. W: Silny W. (red.): Atopowe zapalenie skóry. Termedia, 2012: 92–107
6. Hon K.L., Wang S.S., Wong W.L. i wsp.: Skin prick testing in atopic eczema: atopic to what and at what age? World J. Pediatr., 2012; 8: 164–168
7. Akdis C.A., Akdis M., Bieber T. i wsp.: Diagnosis and treatment of atopic dermatitis in children and adults: European Academy of Allergology and Clinical Immunology/American Academy of Allergy, Asthma and Immunology/PRACTALL consensus Report. J. Allergy Clin. Immunol., 2006; 118: 152–169
8. Turjanmaa K., Darsow U., Niggemann B. i wsp.: EAACI/GA2LEN Position Paper: Present Paper: present status of the atopy patch test – position paper of the Section on Dermatology and the Section on Pediatrics of the EAACI. Allergy, 2006; 61: 1377–1384
9. Lipozencic J., Wolf R.: The diagnostic value of atopy patch testing and proick testing in atopic dermatistis: facts and controversies. Clin. Dermatol., 2010; 28: 38–44
10. Boyce J.A., Assa’ad A., Burks A.W. i wsp.: Guidelines for the diagnosis and management of food allergy in the United States: Report of the NIAID-Sponsored Expert Panel. J. Allergy Clin. Immunol., 2010; 126: 1–58