Jak leczyć mięczaka zakaźnego u dziecka z AZS przebiegającym z bardzo nasilonym świądem?

Wirus mięczaka zakaźnego należy do DNA wirusów z grupy ospy. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt bezpośredni, autoinokulację, a także w czasie kąpieli w basenach, choć mechanizm szerzenia się tego wirusa w publicznych basenach pozostaje nieznany.¹

Bardziej podatne na zachorowanie są dzieci z uszkodzoną barierą naskórkową – np. w przebiegu AZS. U pacjentów z AZS zakażenie trwa dłużej, jest bardziej oporne na leczenie i ma cięższy przebieg. Skóra otaczająca mięczaki może być zmieniona wypryskowo (tzw. molluscum dermatitis).¹

Dzieci w powyższym stanie wymagają niezwykle starannej pielęgnacji skóry atopowej dotkniętej mięczakiem i ograniczenia defektu bariery poprzez zmniejszenie suchości i przeznaskórkowej utraty wody (TEWL).²

Należy ponadto przerwać stosowanie preparatów steroidowych w miejscach dotkniętych mięczakiem i zastąpić je emolientami oraz recepturowymi maściami np. na bazie wazeliny.

Pimekrolimus i takrolimus są przeciwwskazane w infekcjach wirusami z grupy ludzkiego wirusa opryszczki (HHV). W charakterystyce produktu leczniczego (ChPL) pimekrolimusu podano informację o możliwym powikłaniu terapii w postaci mięczaka, aktywna postać choroby wirusowej stanowi więc przeciwwskazanie do stosowania tego kremu.

Oprócz pielęgnacji, która ma prowadzić do zmniejszenia świądu, konieczne są leki przeciwhistaminowe z grupy, na którą dziecko reaguje najlepiej. Wydaje się, że najskuteczniejsze są leki I generacji, jednak ich stosowanie wiąże się z sedacją. Jeżeli stosowanie leku II generacji nie przynosi poprawy, można go zamienić na inny lub zwiększyć dawkę. Jeśli sedacja nie utrudnia nauki w przypadku dziecka w wieku szkolnym, można łączyć leki I i II generacji.

Zmniejszenie świądu ma znaczenie podstawowe, zapobiega bowiem samoprzeszczepianiu wirusa wskutek drapania.

Zakażenie mięczakiem ma charakter choroby samoograniczającej, w przypadku której leczenie nie jest konieczne – wykwity zazwyczaj ustępują w okresie od 2 do 24 miesięcy.³

Można jednak, ze względu na uporczywość i cięższy przebieg u chorych z AZS, próbować niszczyć wykwity różnymi metodami, z których nie wszystkie są tolerowane przez dziecko ze skórą atopową.

Z metod fizycznych najbardziej popularne jest łyżeczkowanie, które jednak łączy się ze stresem dla pacjenta, nawet po znieczuleniu kremem EMLA.

Bardzo prostą modyfikacją tej metody jest mechaniczne usuwanie mięczaka po nakłuciu jałową igłą. Zazwyczaj wykwity udaje się łatwo usunąć i zabieg często jest przeprowadzany przez rodzica w domu (po wcześniejszym instruktażu przeprowadzonym przez lekarza). Skuteczny sposób leczenia stanowi ponadto łagodne mrożenie ciekłym azotem, dobrze tolerowane przez dzieci z powodu krótkiego okresu działania zimnem. Trudniej dostępna jest metoda usuwania zmian chorobowych za pomocą lasera CO₂ – pulsacyjnego barwnikowego 585 nm lub diodowego 1470 nm.⁴

Z metod chemicznych najbardziej popularne są roztwór KOH, nadtlenek benzoilu oraz tretynoina,⁴ ale każdy z tych leków wywołuje podrażnienia. W przypadku nadtlenku benzoilu należy pamiętać o możliwym uczuleniu kontaktowym. Nieostrożne stosowanie KOH może natomiast doprowadzić do powstania blizn.

Dobrze tolerowany jest jodopowidon, z powodzeniem stosowany od lat w leczeniu mięczaka,³ choć nie poznano dokładnie mechanizmu jego działania przeciwwirusowego. Chroni również przed nadkażeniem bakteryjnym, np. po łyżeczkowaniu.

W części ośrodków stosuje imikwimod, który modyfikuje odpowiedź immunologiczną, aktywując odpowiedź przeciwwirusową m.in. przez stymulację uwalniania cytokin (interferon alfa). Zaleca się jego stosowanie np. na okolicę narządów płciowych, ponieważ nie wywołuje większych podrażnień.⁴ W nowej wersji ChPL imikwimodu wycofano jednak wskazanie do leczenia mięczaka zakaźnego, ze względu na brak skuteczności w tej chorobie.

Reasumując, metody dostępne i polecane do leczenia zakażenia mięczakiem u dziecka z AZS, obejmują:

• prawidłową pielęgnację skóry atopowej, prowadzącą do poprawy funkcjonowania bariery naskórkowej

• mechaniczne usunięcie wykwitów

• mrożenie ciekłym azotem

• laseroterapię laserem diodowym (nie wymaga znieczulenia)

• jodopowidon. (2014)

Piśmiennictwo

1. Lee R., Schwartz R.A.: Mięczak zakaźny u dzieci: rozważania na temat ostatniego stanowiącego wyzwanie zakażenia wywołanego przez wirusy z rodziny ospy. Część I. Dermatologia Po Dyplomie, 2011; 4 (11): 63–69
2. Jenerowicz D., Polańska A.: Bariera naskórkowa i jej defekt w atopowym zapaleniu skóry [w:] Silny W. (red): Atopowe zapalenie skóry. Termedia, Wyd. Med., Poznań, 2012; 57
3. Olechowska M., Kisiel K., Jeziorska M., Wołoszko M.: Obraz zmian skórnych w przebiegu infekcji wirusowych u dzieci. Dermatologia Dziecięca, 2013; 3 (2): 64–71
4. Kowalczyk K., Krasowska D.: Mięczak zakaźny – objawy kliniczne i możliwości terapeutyczne. Dermatologia Praktyczna, 2014; 2 (31): 13–19