Czy w ciężkich zaostrzeniach atopowego zapalenia skóry można stosować ogólne glikokortykosteroidy?

08-11-2017
lek. Katarzyna Kisiel
Oddział Dermatologii Dziecięcej, Międzyleski Szpital Specjalistyczny

Pytanie nadesłane do Redakcji

Czy w ciężkich zaostrzeniach atopowego zapalenia skóry można stosować ogólne glikokortykosteroidy? Jakie są zasady ich stosowania (dawka, czas stosowania, zmniejszanie dawki)? Jakie wiążą się z tym zagrożenia (np. zaostrzenie z odbicia)?

Odpowiedź

Zgodnie z aktualnymi polskimi wytycznymi dotyczącymi leczenia AZS (2015 r.), opracowanymi przez ekspertów Sekcji Dermatologicznej Polskiego Towarzystwa Alergologicznego i Sekcji Alergologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, stosowanie systemowych glikokortykosteroidów (sGKS) dopuszczalne jest jedynie w ściśle wyselekcjonowanych przypadkach zaostrzeń AZS, głównie u pacjentów dorosłych. Leczenie prowadzi się przez okres 1 tygodnia. Niestety to jedyne informacje na ten temat dostępne w polskim konsensusie.

Natomiast według dostępnych danych europejskich i amerykańskich (w tym dokumentów, na podstawie których sformułowano zalecenia polskie) postępowanie w takich przypadkach wygląda następująco.

Cechujące się silnym działaniem zapalnym sGKS mogą być wyjątkowo stosowane u dzieci z ciężką postacią AZS podczas nasilonego zaostrzenia choroby, ponieważ szybko „przełamują” ciężkie zaostrzenie i redukują świąd.

Można stosować:

  • dożylnie metyloprednizolon w dawce 20 mg/kg mc. na dobę przez 3 dni

  • doustnie prednizon w dawce 0,75–1 mg/kg mc. na dobę przez 7–10 dni w stopniowo redukowanej dawce.

Dostępne badania prowadzone na niewielkich grupach dzieci dotyczyły stosowania w zaostrzeniach AZS dipropionianu beklometazonu, flunizolidu i metyloprednizolonu. Dane dotyczące powszechnie stosowanego w populacji pediatrycznej prednizolonu nie są dostępne.

sGKS nie są natomiast zalecane do indukowania stałej remisji i w przewlekłej terapii. Dobrze udokumentowano działania niepożądane takiego postępowania; są to: zaburzenia wzrastania, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, osteoporoza, zaniki skóry, zaćma, limfopenia. Należy również podkreślić, że nawet po krótkim, kilkudniowym stosowaniu sGKS obserwowano nasilone nawroty choroby („efekt z odbicia”). Dodatkowo nawet krótkotrwałe leczenie sGKS może prowadzić do wytworzenia się uzależnienia od sGKS już po kilkukrotnym ich zastosowaniu u dzieci.

Podsumowując: nie zaleca się długoterminowego leczenia dzieci sGKS z uwagi na efekty uboczne przewlekłej steroidoterapii systemowej. Krótkoterminowe ich podawanie może przynieść pewne korzyści, ale z powodu dyskusyjnej skuteczności, ryzyka kolejnego nawrotu lub pogorszenia choroby i nieuniknionego w dłuższej perspektywie czasu pojawienia się efektów ubocznych sGKS nie są leczeniem pierwszego wyboru u większości dzieci z ciężką postacią AZS. Mogą być zastosowane w sytuacjach wyjątkowych, tj. w nagłych, bardzo ciężkich zaostrzeniach.

Piśmiennictwo

  1. Nowicki R., Trzeciak M., Wilkowska A. i wsp.: Atopic dermatitis: current treatment guidelines. Statement of the experts of the Dermatological Section, Polish Society of Allergology, and the Allergology Section, Polish Society of Dermatology. Postepy Dermatol. Alergol., 2015; 32 (4): 239–249
  2. Slater N.A., Morrell D.S.: Systemic therapy of childhood atopic dermatitis. Clin. Dermatol., 2015; 33: 289–299
  3. Simon D., Bieber T.: Systemic therapy for atopic dermatitis. Allergy, 2014; 69: 46–55
  4. Roekevisch E., Spuls P.I., Kuester D.: Efficacy and safety of systemic treatments for moderate-to-severe atopic dermatitis: A systematic review. J. Allergy Clin. Immunol., 2014; 133: 429–438
  5. Ring J., Alomar A., Bieber T. i wsp.: Guidelines for treatment of atopic eczema (atopic dermatitis). Part I. JEADV, 2012; 26: 1045–1060
Atopowe zapalenie skóry

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej