W ramach profilaktyki zakażeń układu moczowego zaleca się zakwaszanie moczu. W tym celu wielu lekarzy stosuje żurawinę lub witaminę C. Czy w świetle wiarygodnych danych jest to słuszne postępowanie? Czy witamina C jest dobrym preparatem? Czy można ją podawać dzieciom przewlekle?

W świetle nowych wiarygodnych badań klinicznych, zalecane w ramach profilaktyki i leczenia ZUM zakwaszanie moczu witaminą C lub żurawiną jest nieskuteczne lub nieuzasadnione. U niektórych chorych kwas askorbinowy podawany przewlekle w dawce przekraczającej 500 mg/24 h może stwarzać ryzyko krystalizacji w moczu szczawianów wapnia. Szczawiany wydalane z moczem pochodzą z jelitowej absorpcji oraz z endogennej syntezy, w tym z około 1,5% witaminy C wchłanianej w jelicie. Baxmann i wsp. wykazali, że kwas askorbinowy podawany zdrowym dorosłym w dawkach 1 g oraz 2 g/24 h statystycznie znamiennie zwiększał ilość szczawianów wydalanych w ciągu doby w moczu, choć mieściła się ona jeszcze w zakresie normy. Może to jednak stwarzać ryzyko krystalizacji szczawianów wapnia, zwłaszcza u chorych z nawrotową kamicą moczową. Jednocześnie trzeba podkreślić, że przy takim dawkowaniu nie stwierdzono istotnego zmniejszenia wartości pH moczu, co wskazuje na nieskuteczność witaminy C w zakwaszaniu moczu.

Sok z żurawiny, ze względu na obecne w nim flawonole (proantocyjanidy i procyjanidy), które hamują adhezję bakterii E. coli do błony śluzowej dróg moczowych, jest zalecany w profilaktyce nawrotowych, niepowikłanych zakażeń dolnego odcinka układu moczowego u kobiet. Wyniki badań przeprowadzonych u dzieci z ZUM bez powikłań urologicznych również wskazują na korzystny wpływ soku z żurawiny w przewlekłym postępowaniu profilaktycznym. Jednak efekt ten nie jest związany bezpośrednio z zakwaszeniem moczu, podczas bowiem stosowania soku z żurawiny wartość pH moczu zmniejsza się nieznacznie. (luty 2014 nowe)

Piśmiennictwo

1. Massey L., Liebman M., Kynast Gales S.: Ascorbate increases human oxaluria and kidney stone risk. J. Nutr., 2005; 135: 1673–1677
2. Baxmann A., Mendonca C., Heilberg I.: Effect of vitamin C supplements on urinary oxalate and pH in calcium stone forming patients. Kidney Int., 2003; 63: 1066–1071
3. Chai W., Liebman M., Kynast Gales S., Massey L.: Oxalate absorption and endogenous oxalate synthesis from ascorbate in calcium oxalate stone formers and non stone formers. Am. J. Kidney Dis., 2004; 44 (6): 1060–1069
4. Ferrara P., Romaniello L., Vittelli O. et al.: Cranberry juice for the prevention of recurrent urinary tract infections: A randomized controlled trial in children. Scand. J. Urol. Nephrol., 2009; 43: 369–372
5. Afshar K., Stothers R., Scott H., MacNeily A.: Cranberry juice for the prevention of pediatric urinary tract infection: A randomized controlled trial. J. Urol., 2012; 188: 1584–1587
6. Vasileiou I., Katsargyris A., Theocharis S., Giaginis C.: Current clinical status of the preventive of the effects of cranberry consumption against urinary tract infections. Nutr. Res., 2013; 33: 595–607