Od jakiego wieku można podawać żurawinę (jakie preparaty)? Czy podawać żurawinę profilaktycznie?

Brakuje wiarygodnych danych naukowych dotyczących oceny skuteczności soku żurawinowego lub jego skoncentrowanych preparatów w zapobieganiu ZUM u dzieci. W badaniach przeprowadzonych w Finlandii, obejmujących kobiety z ZUM, nawroty ZUM obserwowano tylko u 16% badanych kobiet, które przez 6 miesięcy piły codziennie 50 ml zagęszczonego soku żurawinowo-borówkowego (z żurawiny wielkoowocowej [Vaccinium macrocarpon] i z owoców borówki brusznicy [Vaccinium vitis-idaea]), ale u 39% kobiet pijących napój z dodatkiem szczepu Lactobacillus i u 36% kobiet z grupy kontrolnej. W badaniu z randomizacją przeprowadzonym metodą podwójnie ślepej próby z placebo, obejmującym 255 dzieci z ZUM leczonych w 7 fińskich szpitalach w okresie 6 miesięcy z następową roczną obserwacją, wykazano, że sok żurawinowy zmniejsza częstość nawrotów ZUM u dzieci, u których nie stwierdza się istotnych nieprawidłowości w drogach moczowych. Salo i wsp. uważają, że sok może być alternatywną metodą zapobiegania ZUM u dzieci.

Żurawina amerykańska (wielkoowocowa; ang. cranberry) zawiera związki chemiczne (proantocyjanidy – PAC), które uniemożliwiają bakteriom E. coli przyleganie do urothelium wyściełającego drogi moczowe (działanie przeciwadherencyjne), zapobiegając w ten sposób rozwojowi zakażenia. W żurawinie występują także kwasy: cytrynowy, chinowy, jabłkowy i benzoesowy, fruktoza, witaminy: C, A, B1, B2, flawonoidy: kwercytyna i kemferol, antocyjany: cyjanidyna, delfinidyna, peonidyna, malwidyna oraz taniny i glikozydy flawonoidowe. Podobne związki zawierają też owoce żurawiny europejskiej (Vaccinium oxycoccus). Warto podkreślić, że żurawina zawiera bardzo dużo różnych związków antyoksydacyjnych, a bakterie nie są w stanie się uodpornić na zawarte w niej substancje. Sok z żurawin jest powszechnie dostępny, dlatego może stanowić alternatywną metodę zapobiegania nawracającym ZUM i ich leczenia. Żurawina amerykańska nie wywołuje skutków ubocznych, jak dotąd nie wykazano też żadnych przeciwwskazań do jej spożywania, co stanowi jej dodatkową zaletę. Oprócz tego żurawina zakwasza mocz, choć jest to efekt krótkotrwały. Hisano i wsp. nie wykazali w swojej przeglądowej pracy szczególnego wpływu żurawiny na przebieg ZUM ani naukowych wskazań do jej stosowania, aczkolwiek zwrócili uwagę na rolę PAC w mechanizmach zapobiegających nawrotom zakażeń. Przeczy temu doniesienie autorów tureckich, którzy w badaniu z randomizacją wykazali korzystny przeciwbakteryjny efekt żurawiny u dzieci z pęcherzem neurogennym w przebiegu przepukliny oponowo-rdzeniowej. Czytelników, którzy chcieliby się bardziej szczegółowo zapoznać z zagadnieniami dotyczącymi stosowania żurawiny w leczeniu ZUM, odsyłam do ubiegłorocznego przeglądu Cochrane Library. W Polsce dostępnych jest kilka preparatów zawierających suszony ekstrakt żurawiny błotnej. (2013, 2014) 

Piśmiennictwo

1. Cranberries for preventing urinary tract infections (review). The Cochrane Collaboration. Published by John Wiley & Sons, Ltd. The Cochrane Library, 2012; 10: 1–74
2. Goldman R.D.: Cranberry juice for urinary tract infection in children. Can. Fam. Phys., 2012; 58: 398–399
3. Hisano M., Bruschini H., Nicodemo A.C. i wsp.: Cranberries and lower urinary tract infection prevention. Clinics, 2012; 67 (6): 661–667
4. Kontiokari T., Sundqvis K., Nuutinen M. i wsp.: Randomised trial of cranberry-lingonberry juice and Lactobacillus GG drink for the prevention of urinary tract infections in women. BMJ, 2001; 322: 1571
5. Lai Yeap Foo, Yinrong Lu, Howell A.B. i wsp.: The structure of cranberry proanthocyanidins which inhibit adherence of uropathogenic P-fimbriated Escherichia Coli in vitro. Phytochemistry, 2000; 54: 173–181
6. Mutlu1 H., Ekinci Z.: Urinary tract infection prophylaxis in children with neurogenic bladder with cranberry capsules: randomized controlled trial. ISRN Pediatrics, 2012; ID 317280
7. Salo J., Uhari M., Helminen M. i wsp.: Cranberry juice for the prevention of recurrences of urinary tract infections in children: a randomized placebo-controlled trial. Clin. Inf. Dis., 2012; 54 (3): 340–346