Czy u dzieci z nawracającym ZUM warto stosować liofilizowany lizat E. coli?

Liofilizowany lizat E. coli (np. preparat Uro-Vaxom) to podawany doustnie preparat liofilizowanych białek błonowych, pochodzący z 18 szczepów uropatogennej E. coli; od 1987 roku zarejestrowany w Szwajcarii i Niemczech. Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego preparat zatwierdzono do stosowania u dzieci >4. roku życia i u dorosłych. Postulowany mechanizm jego działania polega na stymulacji śluzówkowego układu immunologicznego do zwiększonej reaktywności na uropatogenne szczepy E. coli, w tym wydzielania śluzówkowego IgA1,2.

W dużej metaanalizie podsumowano wyniki kilku dotyczących lizatu E. coli badań z randomizacją i podwójnie ślepą próbą i wykazano nieznaczną redukcję częstości nawracających ZUM u dorosłych. Liofilizat podawano codziennie rano przez 3 miesiące (w niektórych badaniach dodatkowo po 3-miesięcznej przerwie przez 10 dni w miesiącu przez 3 kolejne miesiące)3. W większości badań podkreśla się jego dobrą tolerancję – objawy niepożądane występowały bardzo rzadko i nie były poważne3. Dla dzieci nie ma takich danych – poza pojedynczymi obserwacjami z Polski4. Europejskie Towarzystwo Urologiczne rekomenduje stosowanie lizatu E. coli u kobiet z nawracającymi niepowikłanymi ZUM. Natomiast Polskie Towarzystwo Nefrologii Dziecięcej ocenia zastosowanie tego preparatu jako metodę wspomagającą leczenie bez potwierdzonego znaczenia klinicznego5. Biorąc pod uwagę częstość i nawrotowość ZUM u dzieci, można uznać, że dodatkową korzyść stosowania lizatu E. coli stanowi zmniejszenie częstości podawania antybiotyków, co w erze narastającej lekooporności bakterii ma duże znaczenie.

Własne obserwacje kliniczne potwierdzają zasadność podawania lizatu E. coli u dzieci >4. roku życia z nawracającymi ZUM. Takie leczenie można stosować razem z profilaktyką przeciwzapalną lub bez niej także u pacjentów z pęcherzem neurogennym i wadami układu moczowego. Należy jednak uprzedzić rodziców, że jest to terapia o nieudowodnionej skuteczności klinicznej u dzieci. W leczeniu tej grupy wiekowej warto pamiętać o zalecanych, uznanych metodach postępowania profilaktycznego w nawrotowych ZUM – są to: dbałość o prawidłową podaż płynów, regularne i prawidłowe mikcje, unikanie i leczenie zaparć – oraz o alternatywnych możliwościach terapii (powszechnie stosowanych) o słabo udowodnionym znaczeniu klinicznym – np. stosowanie probiotyków, D-mannozy czy soku z żurawiny.

Piśmiennictwo

1. Sihra N., Goodman A., Zakri R., Sahai A., Malde S.: Nonantibiotic prevention and management of recurrent urinary tract infection. Nat. Rev. Urol., 2018; 15: 750–776
2. Khan A., Jhaveri R., Seed P.C., Arshad M.: Update on Associated Risk Factors, Diagnosis, and Management of Recurrent Urinary Tract Infections in Children. J. Pediatric. Infect. Dis. Soc., 2019; 8: 152–159
3. Aziminia N., Hadjipavlou M., Philippou Y., Pandian S.S., Malde S., Hammadeh M.Y.: Vaccines for the prevention of recurrent urinary tract infections: A systematic review. BJU Int., 2019; 123, 753–768
4. Czerwionka-Szaflarska M., Pawłowska M.: Evaluation of the effectiveness of Uro-Vaxom in recurrent urinary tract infections in children. Pediatria Polska, 1996; 71: 599–604
5. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego. Forum Medycyny Rodzinnej, 2016; 10: 159–178