Jakie są obecnie zalecenia dotyczące postępowania w przypadku pierwszego zakażenia układu moczowego u dzieci >2. roku życia? Czy należy wykonać badania obrazowe?

Zgodnie z aktualnymi zaleceniami PTNFD, USG układu moczowego należy wykonać u wszystkich dzieci ≤24. miesiąca życia po rozpoznaniu pierwszego epizodu ZUM.

Natomiast u starszych dzieci (>24. mż.) badanie to jest wskazane:

• po rozpoznaniu ZUM o nietypowym przebiegu lub

• w przypadku stwierdzenia czynników ryzyka ZUM lub

• w przypadku nawrotowych ZUM.

Czynniki wskazujące na ZUM o nietypowym przebiegu to:

• ciężki stan ogólny chorego (objawy uogólnionego zakażenia, posocznica)

• zaburzenia w odpływie moczu (wady układu moczowego)

• zwiększone stężenie kreatyniny

• brak odpowiedzi na leczenie przeciwbakteryjne w ciągu 48 godzin

• ZUM spowodowane inną bakterią niż E. coli.

Do czynników ryzyka ZUM należą:

• kolejny epizod ZUM

• obecność wady wrodzonej układu moczowego (congenital anomalies of the kidney and urinary tract – CAKUT [w tym odpływu pęcherzowo-moczowodowego – OPM])

• nieprawidłowy wynik badania USG (również wykonanego prenatalnie)

• dodatni wywiad rodzinny w kierunku ZUM lub CAKUT (w tym OPM)

• cewnikowanie pęcherza

• zaburzenia mikcji (nietrzymanie moczu, częste lub rzadkie mikcje, parcia naglące)

• zaparcie lub nietrzymanie stolca.

Za nawrotowe ZUM uważa się:

• ≥2 epizody ZUM w obrębie górnych dróg moczowych

• 1 epizod ZUM w górnych drogach moczowych i ≥1 w dolnych drogach moczowych

• ≥3 epizody ZUM w dolnych drogach moczowych.

Wytyczne te są podobne do zaleceń AAP. Natomiast zgodnie z wytycznymi NICE, USG po pierwszym epizodzie ZUM należy wykonać jedynie u niemowląt <6. miesiąca życia oraz u starszych dzieci z ciężką lub nietypową infekcją lub nawrotowym ZUM.

Podsumowując, zgodnie z zaleceniami PTNFD u dzieci >2. roku życia z pierwszym, niepowikłanym epizodem ZUM należy jedynie zastosować odpowiednie leczenie przeciwbakteryjne i obserwować dziecko. Wykonanie badań obrazowych nie jest natomiast konieczne. W sytuacji opisanej w pytaniu wykonanie USG jamy brzusznej nie będzie jednak błędem, zwłaszcza jeśli nie wykonano go dotychczas. Natomiast obligatoryjnie USG należy wykonywać u dzieci z ZUM (również niepowikłanym) <24. miesiąca życia.

Profilaktyki przeciwbakteryjnej nie należy stosować rutynowo u wszystkich dzieci po pierwszym epizodzie ZUM, u których w USG układu moczowego nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. Takie postępowanie należy natomiast rozważyć u dzieci z wadą układu moczowego oraz nawrotowymi ZUM.

Piśmiennictwo

1. Żurowska A., Wasilewska A., Jung A. i wsp.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego. Forum Medycyny Rodzinnej, 2016; 10 (4): 159–178