Odpowiedź
dr hab. n. med. Andrea Horvath
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
W przypadku dziecka z potwierdzoną alergią na białka jaja kurzego (BJK), czyli objawami klinicznymi potwierdzonymi doustną próbą prowokacji, zasadnicze pytanie brzmi: jaki jest typ uczulenia oraz rodzaj i nasilenie objawów klinicznych? Większość dzieci (niezależnie od typu reakcji: IgE-zależnej lub IgE-niezależnej) do 3.–5. roku życia nabywa tolerancję na BJK.
W przypadku reakcji IgE-niezależnych, gdy objawy są na ogół opóźnione i stosunkowo łagodne lub umiarkowane (z wyjątkiem zespołu FPIES), większości pacjentom można zaproponować próbę ponownego wprowadzenia jaja do diety w domu. Czas i sposób wprowadzania jaja do diety dziecka jest jednak indywidualny – zależy od rodzaju i intensywności objawów prezentowanych przez dziecko po kontakcie z BJK. Jeśli były to nieswoiste objawy ze strony przewodu pokarmowego (ból brzucha, łagodna biegunka, jednorazowe wymioty, osutka skórna) zazwyczaj można pomyśleć o próbie prowokacji, gdy dziecko ukończy 1. rok życia lub ≥6 miesięcy po wystąpieniu objawów klinicznych. Nie dysponujemy jednak wystandaryzowanymi protokołami wprowadzania BJK do diety dziecka z alergią IgE-niezależną. W codziennej praktyce lekarskiej preferuje się tzw. drabinę jajeczną (ryc.). BJK poddane obróbce termicznej, zwłaszcza w konfiguracji z białkami pszenicy, tracą swoją alergenność i zmniejszają biodostępność, zatem są bezpieczniejsze od jaja podawanego w postaci gotowanej na miękko, omlecie lub jajecznicy. Zazwyczaj zaczyna się od 1–3 regularnie podawanych muffinek (ramka), a jeśli są one dobrze tolerowane, w następnych tygodniach proponuje się stopniowo potrawy lub produkty zawierające większą ilość BJK poddanych coraz mniejszej obróbce termicznej (ryc.).
Ryc. Tzw. drabina jajeczna
– kolejne etapy wprowadzania
jaja kurzego w postaci potraw
lub produktów spożywczych u dzieci z alergią na BJK
(owoalbumię).
U pacjentów z alergią IgE-zależną testowanie tolerancji jest bardziej skomplikowane, a postępowanie zależy od prezentowanych objawów klinicznych i oceny ryzyka ciężkiej anafilaksji. Objawy układowe (uogólniona pokrzywka z objawami ze strony układu oddechowego lub uporczywymi wymiotami) i duże stężenie swoistych IgE (sIgE) skierowanych przeciwko BJK stwarzają większe ryzyko ciężkiej reakcji w trakcie prowokacji doustnej, dlatego u dzieci z reakcją IgE-zależną test prowokacji należy zaplanować w warunkach szpitalnych, tak aby zagwarantować możliwość skutecznego leczenia ciężkiej anafilaksji. Czas nabywania tolerancji u pacjentów z alergią IgE-zależną może być dłuższy niż w przypadku reakcji IgE-niezależnej, ale zazwyczaj większość z nich (>75%) także toleruje alergeny pieczone. Znaczące zmniejszenie stężenia sIgE w kolejnych 6–12 miesiącach życia dziecka redukuje ryzyko wystąpienia ciężkiej reakcji anafilaktycznej podczas próby doustnej prowokacji, jednak w indywidualnych przypadkach o czasie wykonania i protokole testu prowokacji pokarmowej (ilość i postać BJK) decyduje lekarz.
Ramka. Przepis na muffinki jajeczne (ok. 6 szt.)a
Składniki:
1 szklanka mąki pszennej
1 łyżeczka soli
1 łyżeczka proszku do pieczenia
1 łyżeczki cynamonu
1 szklanki cukru
2 jaja
2 łyżki mleka modyfikowanego dla niemowląt, krowiego lub „mleka”
sojowego (jeśli pacjent jest uczulony, zastąp napojem ryżowym)
1 szklanki oleju rzepakowego
1 łyżeczki wanilii
1 szklanka dojrzałego banana lub musu jabłkowego
Przygotowanie:
Rozgrzej piekarnik do 180°C. Połącz suche składniki, a następnie wymieszaj z mokrymi. Przelej ciasto do foremek na muffinki (≥6 szt.) i wstaw do piekarnika.
Piecz przez ≥30 min aż do uzyskania złotego koloru i jędrności w dotyku.
Do próby prowokacji użyj 3 muffinek.
a Z tej porcji ciasta można uformować także >6 muffinek.
Piśmiennictwo:
1. Venter C., Meyer R., Ebisawa M. i wsp.: Food allergen ladders: a need for standardization. Pediatr. Allergy Immunol., 2022; 33 (1): e13714 (dostęp: 24.10.2022 r.)2. Bird J.A., Leonard S., Groetch M. i wsp.: Conducting an oral food challenge: an update to the 2009 adverse reactions to Foods Committee Work Group Report. J. Allergy Clin. Immunol. Pract., 2020; 8 (1): 75–90.e17 (dostęp: 24.10.2022 r.)
