Pytanie nadesłane do Redakcji
Czy pacjenci z Ukrainy, którzy przybyli do Polski po wybuchu wojny, mogą składać deklarację wyboru lekarza POZ? Czy taka sama sytuacja dotyczy dzieci i dorosłych? Czy prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych dotyczy wszystkich dzieci bez względu na obywatelstwo?
Odpowiedź
dr n. prawn. Tamara Zimna, radca prawny
Kancelaria Prawa Medycznego w Oświęcimiu; www.tamarazimna.pl
Aktualnie obowiązujące przepisy polskiego prawa1 nadal nie przyznają statusu świadczeniobiorcy cudzoziemcom z Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym z Rosją. To oznacza, że pacjenci z Ukrainy nie mogą składać deklaracji wyboru w POZ i mogą się zgłaszać do poradni POZ wyłącznie na jednorazowe wizyty (rozliczane z NFZ jak dla pacjentów spoza listy zadeklarowanych).2 Uprawnienia do świadczeń zdrowotnych cudzoziemców z Ukrainy nie zależą od wieku pacjenta. Tylko dzieci nieubezpieczone posiadające obywatelstwo polskie mają status świadczeniobiorcy i mogą zawsze złożyć deklarację do POZ (to samo dotyczy Polek w okresie ciąży, porodu i połogu).3
Status prawny świadczeniobiorcy niezależny od obywatelstwa uzyskują jedynie osoby, które nie ukończyły 18. roku życia lub które są w okresie ciąży, porodu lub połogu i uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, lub zezwolenie na pobyt czasowy na podstawie ustawy o cudzoziemcach,4 posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W takim przypadku ich leczenie powinno jednak odbywać się u świadczeniodawców realizujących umowę cywilnoprawną zawartą z Szefem Urzędu do Spraw Cudzoziemców5 (np. w ośrodkach dla cudzoziemców).
Obecnie wielu pacjentów z Ukrainy nabywa swój własny, indywidualny tytuł do ubezpieczenia, na przykład zostaje zgłoszonych do ZUS przez pracodawcę lub ubezpiecza się dobrowolnie w NFZ i nie korzysta ze świadczeń opartych na przepisach ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Pacjenci z Ukrainy, którzy są ubezpieczeni w NFZ, nabywają status świadczeniobiorcy i mogą składać deklaracje wyboru w POZ – ich status weryfikujemy w systemie e-WUŚ.
Przypisy:
1. Art. 37 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 103 z późn. zm.).2. Zob. komunikat NFZ z 18 marca 2022r.: www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/ pacjenci-z-ukrainy-maja-prawo-do-lekow-refundowanych,8162.html (dostęp: 25.10.2023)
3. Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3 lit a) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 2561 z późn. zm.).
4. Udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 519 z późn. zm.).
5. Na podstawie art. 73 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1504).
