Odpowiedź
dr hab. n. med. Andrea Horvath
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Chociaż zaparcie czynnościowe może dotyczyć 30% niemowląt w 1. roku życia, nierzadko stanowi wyzwanie diagnostyczne. W tym wieku trudno ocenić, czy rytm wypróżnień dziecka mieści się w granicach fizjologii, a właściwe rozpoznanie mogą utrudniać nakładające się inne zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego.
U większości noworodków pierwsze wypróżnienie (tzw. smółka) następuje w ciągu 36 godzin po urodzeniu (u 90% w ciągu pierwszych 24 hż.). Liczba stolców zwiększa się w kolejnych dniach wraz ze zwiększaniem się objętości przyjmowanego pokarmu. Rytm wypróżnień jest cechą osobniczą i w dużej mierze zależy od sposobu karmienia. U niemowląt karmionych piersią normą może być zarówno oddawanie pojedynczych stolców raz na kilka dni, jak i kilku stolców na dobę. Ważne jest odróżnienie zaburzeń czynnościowych, które dotyczą >90% niemowląt >1. miesiąca życia, od organicznych (tab. 1). Dzieci z objawami alarmowymi (tzw. czerwone flagi [tab. 2]) zawsze wymagają rozszerzenia diagnostyki!
| Tabela 1. Organiczne przyczyny zaburzonego rytmu wypróżnień u dzieci | |||
|---|---|---|---|
| gastrologiczne | |||
| alergia na białka mleka krowiego celiakia anoreksja, głodzenie (zaparcie rzekome) | |||
| neurogenne/b> | |||
| choroba Hirschsprunga achalazja wewnętrznego zwieracza odbytu mózgowe porażenie dziecięce przepuklina oponowo-rdzeniowa rozszczep, uraz rdzenia kręgowego potworniak okolicy krzyżowej neurofibromatoza uogólnione osłabienie mięśni (np. zespół Downa) lub mięśni brzucha (np. zespół suszonej śliwki) zatrucie jadem kiełbasianym u niemowląt pseudoobstrukcja (np. neuropatie trzewne, miopatie, zaburzenia mitochondrialne) dystrofie mięśniowe | |||
| endokrynologiczne i metaboliczne | |||
| mukowiscydoza (niedrożność smółkowa u noworodków) hipokaliemia zatrucie ołowiem przedawkowanie witaminy D hipokalcemia lub hiperkalcemia niedoczynność tarczycy cukrzyca guz chromochłonny choroby tkanki łącznej (twardzina układowa, mieszana choroba tkanki łącznej) ostra porfiria przerywana | |||
| anatomiczne | |||
| zarośnięcie odbytu/nieprawidłowe położenie odbytu niedrożność jelit (atrezja, skręt) | |||
| inne | |||
| jatrogenne (opiaty, leki przeciwcholinergiczne, leki antydepresyjne, chemioterapia) | |||
| Tabela 2. Objawy alarmowe u dzieckaa |
|---|
| oddanie smółki >48. hż wczesny początek zaparcia (≤1. mż.) dodatni wywiad rodzinny w kierunku choroby Hirschsprunga „wstążkowate” stolce krew w stolcu u pacjentów bez szczeliny odbytu zahamowanie przyrostu masy i długości ciała, zaburzenia wzrastania wymioty treścią żółciową gorączka nasilone wzdęcie brzucha nieprawidłowe stężenie hormonów tarczycy wady anatomiczne z nieprawidłowym położeniem odbytu brak odruchu odbytowego i nosidłowego osłabienie siły i napięcia mięśniowego kończyn dolnych znamię i kępka włosów w okolicy krzyżowej kręgosłupa blizny wokół odbytu silny lęk w trakcie badania odbytu |
| a Opracowano na podstawie 1. pozycji piśmiennictwa. |
Piśmiennictwo:
1. Tabbers M.M., DiLorenzo C., Berger M.Y. i wsp.: Evaluation and treatment of functional constipation in infants and children: evidence-based recommendations from ESPGHAN and NASPGHAN. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., 2014; 58 (2): 258–2742. Vandenplas Y., Alarcon P., Alliet P. i wsp.: Algorithms for managing infant constipation, colic, regurgitation and cow’s milk allergy in formula-fed infants. Acta Paediatr., 2015; 104 (5): 449–457
3. Mulhem E., Khondoker F., Kandiah S.: Constipation in children and adolescents: evaluation and treatment. Am. Fam. Physician, 2022; 105 (5): 469–478
