Jak klinicznie odróżnić u dzieci zakażenie górnego odcinka dróg moczowych od zakażenia dolnego odcinka dróg moczowych?

Na podstawie lokalizacji zmian w układzie moczowym zakażenie układu moczowego (ZUM) dzieli się na zakażenia:

• dolnych dróg moczowych (DDM) – zapalenie cewki moczowej, zapalenie pęcherza moczowego

• górnych dróg moczowych (GDM) – zapalenie miedniczki i kielichów nerkowych, ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek (OOZN).

Rozróżnienie pomiędzy zakażeniem GDM (czyli w praktyce OOZN) a zakażeniem DDM może być bardzo trudne, szczególnie u młodszych dzieci, u których większość przypadków OOZN ma charakter wstępujący, zatem u tych dzieci występują objawy zarówno zakażenia górnego, jak i dolnego odcinka dróg moczowych.

W przypadku dzieci starszych (tzn. >6. rż.) takie rozróżnienie jest już łatwiejsze. Objawy wskazujące na zakażenie to:

• GDM – cechy ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (m.in. gorączka, zwykle wysoka), ból w okolicy nerek, dodatni objaw Goldflama

• DDM – objawy dyzuryczne: uczucie pieczenia podczas mikcji, bolesność cewki moczowej, częstomocz, nietrzymanie moczu, parcie na mocz.

Przydatność w diagnostyce różnicowej oznaczania parametrów stanu zapalnego (białko C-reaktywne [CRP], prokalcytonina, odczyn Biernackiego [OB], leukocytoza) jest ograniczona, choć duże wartości tych parametrów wskazują raczej na OOZN (tab.).

Piśmiennictwo

1. Wasilewska A., Żurowska A., Jung A. i wsp.: Zalecenia Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z zakażeniem układu moczowego. PTNFD 2021 http://ptnfd.org/zalecenia/ (dostęp: 08.04.2022)

2. Shaikh N., Hoberman A.: Urinary tract infections in infants and children older than 1 month. UpToDate: 2022. www.uptodate.com/contents/urinary-tract-infections-in-children (dostęp: 08.04.2022)

3. Mattoo T.K., Shaikh N., Nelson C.P.: Contemporary management of urinary tract infection in children. Pediatrics, 2021; 147 (2): e2020012138

4. Litwin M., Niemirska A., Obrycki Ł. i wsp.: Standardy postępowania w zakażeniach układu moczowego u dzieci i młodzieży – rekomendacje IP-CZD. Stand. Med. Ped., 2015; 12: 9–24