Opracowała: lek. Karina Polak
Skróty: BP – bullous pemphigoid, pemfigoid pęcherzowy; OR – odds ratio, iloraz szans; CI – confidence interval, przedział ufności
Pemfigoid pęcherzowy (bullous pemphigoid – BP) jest przewlekłą chorobą skóry, w przebiegu której zaobserwować można powstawanie dużych, dobrze napiętych pęcherzy na rumieniowo-obrzękowym podłożu. Zmiany rozwijają się na skutek niszczenia przez autoprzeciwciała, obecne w surowicy pacjentów, niektórych antygenów błony podstawnej (BP230, BP180), co skutkuje oddzieleniem się naskórka od skóry właściwej i formowaniem pęcherzy. Szacuje się, że roczna zapadalność na BP, w zależności od lokalizacji geograficznej, wynosi 2,4–21,7/milion osób; w ciągu ostatnich 20 lat zaobserwowano jej wzrost ok. 1,9–4,3 razy. Wśród przyczyn tego stanu wymienia się m.in. zwiększenie przewidywanej długości życia, podniesienie świadomości występowania nietypowych wariantów BP, udoskonalenie metod diagnostycznych oraz wpływ niektórych leków.
Celem badaczy była ocena związku między stosowaniem leków, a rozwojem pemfigoidu pęcherzowego. Przeanalizowano artykuły zamieszczone w bazach PubMed, Cochrane oraz Embase przed 20 lutego 2020. Do przeglądu zakwalifikowano 13 badań kliniczno-kontrolnych, 1 kohortowe oraz 1 badanie kliniczne z randomizacją, łącznie obejmujących 285 884 pacjentów. Nie zastosowano żadnych kryteriów wyłączenia uwzględniających status, język publikacji lub miejsce prowadzenia badania.
Przegląd systematyczny wykonano zgodnie z wytycznymi MOOSE (Meta-analysis of Observational Studies in Epidemiology). Jakość niezrandomizowanych badań oceniono za pomocą skali Newcastle-Ottawa, a badań z randomizacją za pomocą narzędzia Cochrane Collaboration; uzyskane zbiorcze dane wykorzystano do przeprowadzenia metaanalizy modelu efektów losowych, jeśli włączone badania były wystarczająco jednorodne. Przeprowadzono także analizy podgrup pod względem stosowania różnych leków z tej samej grupy. Wyniki przedstawiono w tabeli 1.
| Tabela 1. Związek między stosowaniem poszczególnych grup leków a występowaniem pemfigoidu pęcherzowego | ||
|---|---|---|
| OR (95% CI) | ||
| Diuretyki | Antagoniści aldosteronu | 1,75 (1,28–2,40) |
| Diuretyki tiazydowe | 1,16 (0,93–1,44) | |
| Diuretyki pętlowe | 1,29 (0,88–1,90) | |
| Leki przeciwcukrzycowe | Inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 | 1,92 (1,55–2,38) |
| Metformina | 1,00 (0,81–1,23) | |
| Pochodne sulfonylomocznika | 0,98 (0,78–1,22) | |
| Pochodne tiazolidynodionu | 1,16 (0,63–2,14) | |
| Analogi GLP-1 | 0,95 (0,11–8,52) | |
| Leki działające na układ nerwowy, w tym antydepresyjne oraz stosowane w leczeniu choroby Parkinsona |
Przeciwpsychotyczne |
1,63 (1,15–2,32) |
Przeciwlękowe |
1,16 (0,65–2,06) |
|
Nasenne i uspokajające |
1,16 (0,7–1,92) |
|
Trójpierścieniowe leki antydepresyjne |
1,24 (0,48–3,18) |
|
Czteropierścieniowe leki antydepresyjne |
4,81 (0,49–46,98) |
|
SSRI |
3,56 (0,83–15,20) |
|
SNRI |
6,49 (0,71–59,05) |
|
Antycholinergiczne |
2,94 (1,42–6,09) |
|
Dopaminergiczne |
1,85 (1,1–3,11) |
|
| Leki przeciwbólowe | Opioidy | 0,5 (0,29–0,86) |
| Salicylany | 0,55 (0,31–0,98) | |
| Leki hipotensyjne | Inhibitory ACE | 1,14 (0,96–1,35) |
| Blokery receptora angiotensynowego | 1,22 (0,99–1,49) | |
| α1-blokery | 0,65 (0,22–1,98) | |
| β-blokery | 1,07 (0,77–1,48) | |
| Blokery kanału wapniowego | 1,09 (0,86–1,39) | |
| Leki działające ośrodkowo | 1,45 (0,83–2,53) | |
| Leki bezpośrednio zmniejszające napięcie ściany tętniczej | 0,82 (0,55–1,23) | |
| Leki przeciwkrzepliwe | Kwas acetylosalicylowy | 1,04 (0,46–2,35) |
| Warfaryna | 0,77 (0,25–2,32) | |
| Klopidogrel | 11,28 (0,58–221,06) | |
| Dipirydamol | 5,58 (0,73–42,56) | |
| Leki hipolipemizujące | Statyny | 0,94 (0,77–1,15) |
| Fibraty | 0,5 (0,22–1,18) | |
| Niesteroidowe leki przeciwzapalne | 1,08 (0,65–1,79) |
|
| Antybiotyki | 1,71 (0,99–2,95) |
|
| Leki hamujące wydzielanie żołądkowe | Inhibitory pompy protonowej |
1,01 (0,66–1,55) |
Antagoniści receptorów H2 |
1,52 (0,51–4,55) |
|
