Pytanie nadesłane do redakcji
Mam problem z wagą. Zawsze byłam szczupła, jadłam, ile miałam ochotę i moja waga przy wzroście 170 cm wynosiła ok. 55 kg. Jednak niecałe dwa lata temu zdiagnozowano u mnie schizofrenię paranoidalną. Brałam różne leki (Zyprexa, Rispolet, Abilify), po których zaczęłam strasznie tyć. Najbardziej po Zyprexie. Ważyłam ponad 80 kg i w dalszym ciągu tyłam. Ponieważ zniknęły u mnie po tabletkach objawy schizofrenii, przestalam stopniowo je brać. Zniknęła depresja, która pojawiła się jako skutek uboczny leczenia schizofrenii i minęły myśli samobójcze. Schizofrenia całkowicie mi minęła. Po odstawieniu tabletek zaczęłam od maja 2013 się odchudzać, chodzić na siłownię i pływalnię - codziennie na parę godzin, ograniczać jedzenie. Waga spadała powoli, jadłam minimalne ilości jedzenia i codziennie ćwiczyłam. Obecnie ważę 58 kg, mój problem się jednak nie skończył. Nie mogę nic jeść, żeby raptownie nie przybierać na wadze.
Myślę o przyszłości, pójściu do pracy, kiedy nie będę miała czasu, aby 4 godziny dziennie spędzać, ćwicząc. Jednak jak tego nie robię, to nawet najmniejszy dietetyczny posiłek sprawia, że tyję. Czuję, że coś jest nie tak z moim metabolizmem, że po tych tabletkach psychotropowych coś się stało. Nie wiem, do jakiego lekarza się udać, jak się nazywa specjalista w takich sytuacjach i boję się, że nie zostanę potraktowana poważnie, bo mam prawidłową wagę, ale żeby ją utrzymać muszę 4 godziny ćwiczyć codziennie i właściwie nic nie jeść. Boję się, że włosy zaczną mi wypadać od braku witamin. Jedząc 5 razy dziennie właściwą ilość kalorii w ok. 3 miesiące i ćwicząc godzinę, wrócę do starej wagi. Wiem, że to wydaje się nieprawdopodobne, ale ja naprawdę tyję, mimo że jem dużo mniej niż normalnie. Czy całe życie jestem skazana na 4-godzinne treningi codziennie i nicniejedzenie, bo inaczej przytyję? Proszę o radę, do kogo się zwrócić o pomoc, jakiego lekarza specjalisty, na jakie badania się zapisać? Czy może to być zespół metaboliczny?
Odpowiedziała
dr n. med. Ewa Krajewska-Siuda
Endokrynolog, pediatra
Poradnia Endokrynologiczna
Centrum Medyczne Enel-Med.
Centrum Chorób Serca UNICARDIA
Obecna masa ciała jest prawidłowa, ale jak rozumiem z opisu jest ona wypracowana kosztem nadmiernego wysiłku fizycznego niewspółmiernego do wartości kalorycznej przyjmowanych pokarmów. Faktycznie okresowy wzrost masy ciała mógł wynikać z działania ubocznego przyjmowanych leków, zwłaszcza preparatu Zyprexa, gdzie przyrost masy ciała obserwowany jest u więcej niż 1 pacjenta na 10.
W utrzymaniu prawidłowej sylwetki ważne jest ustalenie odpowiedniej diety ilościowej i jakościowej, zgodnej z zasadami zdrowego żywienia, w porozumieniu z kompetentnym dietetykiem. Przestrzegam przed restrykcyjnym ograniczaniem jedzenia, gdyż spadek masy ciała może okazać się krótkotrwały, a objawy uboczne, które mogą wystąpić - wypadanie włosów, zaburzenia miesiączkowania - dotkliwe i trudne do leczenia.
Należy także pamiętać, że przy tak intensywnych ćwiczeniach buduje Pani sylwetkę i masę mięśniową, co niekoniecznie będzie oznaczało spadek masy ciała. Stąd raczej zalecane są ćwiczenia aerobowe, co warto skonsultować z trenerem na siłowni.
Odnoszę także wrażenie, że ma Pani problemem z zaniżoną samooceną, która wynika z niezadowolenia z ciała, a wyznacznikiem jego wartości jest nie tyle faktyczny rozmiar ciała, co jego spostrzegany obraz. Wizerunek ciała jako najbardziej reprezentatywna część struktury "JA", pozostaje w związku z jakością życia. Negatywna samoocena w zakresie wyglądu zewnętrznego łączy się z niską samooceną w sferze społecznej (brak poczucia akceptacji otoczenia), poznawczej (brak poczucia kontroli, niska ocena inteligencji, niezdolność realizowania planów życiowych) oraz emocjonalnej (pesymizm, stany obniżonego nastroju). Czy nie należy rozważyć spotkania z psychologiem?
Uważam, że warto skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym, który na podstawie wywiadu, badania lekarskiego i badań dodatkowych (morfologia, lipidogram, glukoza, TSH) zadecyduje, czy wymaga Pani dalszej diagnostyki i ew. jakiej. Rozumiem także, że pomimo odstawienia leków pozostaje Pani pod opieką psychiatry.
Piśmiennictwo:
Crocker J., Garcia J.A.: Self-esteem and the stigma of obesity. [W:] Brownell K.D., Puhl R.M., (red.): Weight bias: Nature, consequences and remedies. Guilford Press, New York 2005: 165-174.Szanecka E., Krajewska-Siuda E., Klimek K. i wsp.: Percepcja masy ciała w wieku rozwojowym w ocenie dziewcząt i ich matek. Endokr. Otyłość Zaburz. Przem. Materii, 2010; 3: 109-117.