Od jakiegoś czasu u noworodków wykonuje się badania przesiewowe na tzw. gen kaszubski. Co to za choroba?

W lokalnej prasie z Pomorza użyto potocznej nazwy „gen kaszubski” do określenia genu, którego mutacje są odpowiedzialne za chorobę występującą szczególnie często w populacji kaszubskiej, choć w ogóle jest ona rzadkim zaburzeniem utleniania kwasów tłuszczowych. Jest to deficyt dehydrogenazy 3-hydroksyacylo-koenzymu A długołańcuchowych kwasów tłuszczowych (long-chain 3-hydroxyacyl-CoA dehydrogenase – LCHAD) – najczęściej rozpoznawana w Polsce wrodzona wada metabolizmu z grupy mitochondrialnych defektów spalania tłuszczów. Dziedziczona w sposób autosomalny recesywny, a zdecydowana większość przypadków spowodowana jest mutacją powszechną w genie HADHA c.1528G>C. Badania molekularne obejmujące prawie 3000 noworodków pochodzenia kaszubskiego wykazały, że częstość nosicielstwa tej mutacji w badanej subpopulacji jest bardzo duża i wynosi 1:73, co pozwala oszacować częstość choroby na około 1:17 000 żywo urodzonych niemowląt. W związku z tak dużą częstością występowania deficytu LCHAD, od października 2010 roku województwo pomorskie objęto pilotażowym badaniem przesiewowym noworodkowym metodą MS/MS. Badania przesiewowe nie są ukierunkowane na wykrycie „genu kaszubskiego”, a jedynie identyfikują charakterystyczny profil acylokarnityn w suchej kropli krwi. Ustalenie ostatecznego rozpoznania deficytu LCHAD wymaga analizy DNA, którą można przeprowadzić w tej samej kropli krwi. Do obrazu klinicznego deficytu LCHAD należą przede wszystkim: zespół podobny do zespołu Reye’a, kardiomiopatia (zarówno rozstrzeniowa, jak i przerostowa), zaburzenia rytmu serca (w tym zespół wydłużonego QT), męczliwość wysiłkowa z rabdomiolizą, a także zmiany na dnie oka o typie retinitis pigmentosa. Ponadto dzieci z deficytem LCHAD często rodzą się przedwcześnie i wykazują zahamowanie wzrastania wewnątrzmacicznego, a u matek podczas ciąży obserwuje się zespół HELLP lub AFLP (p. pyt.). (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Sykut-Cegielska J., Pohorecka M., Taybert J. i wsp.: Intrauterine growth retardation in patients with LCHAD deficiency. J. Inherit. Metab. Dis., 2007; 30 (supl. 1.): 50
2. Piekutowska-Abramczuk D., Olsen R.K.J., Wierzba J. i wsp.: A comprehensive HADHA c.1528G>C frequency study reveals high prevalence of long-chain 3-hydroxyacyl-CoA dehydrogenase deficiency in Poland. J. Inherit. Metab. Dis., 2010; 33: 817–822