Jak przebiega półpasiec i jak należy go leczyć?

Pierwszy kontakt z VZV manifestuje się ospą wietrzną. Po przebyciu choroby wirus pozostaje w organizmie w postaci utajonej. W sprzyjających warunkach (zmniejszenie odporności) uaktywnia się, powodując półpasiec. U około 80% pacjentów występują objawy zwiastunowe – stany podgorączkowe lub gorączka, ból głowy, ból, mrowienie i świąd skóry. Po około 3–4 dniach objawów wstępnych (lub bez objawów wstępnych) pojawiają się zmiany skórne. Początkowo jest to rumień, a po 12–24 godzinach pojawiają się w kilku rzutach skupiska grudek przechodzących w pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. Pęcherzyki mogą się zlewać, pękać i tworzyć bolesne nadżerki. Po około 7–10 dniach powstają strupy. Zmiany nie przekraczają zwykle linii środkowej ciała. Półpasiec najczęściej lokalizuje się na klatce piersiowej i głowie, w okolicach unerwianych przez nerw V, rzadziej VII i VIII. Wysypce półpaścowej towarzyszy ból o różnym nasileniu. Zachorowania na półpasiec występują 20 razy częściej u dzieci, które ospę wietrzną przebyły w pierwszych 2 latach życia.

Lekiem z wyboru zarówno u dzieci dotychczas zdrowych, jak i z obciążeniami zdrowotnymi, jest acyklowir. Droga podania leku (doustna lub dożylna) zależy od stanu zdrowia dziecka i lokalizacji półpaśca. Bezwzględnej hospitalizacji i leczenia dożylnego wymagają dzieci z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności, leczone z powodu chorób onkologicznych, hematologicznych, z półpaścem ocznym lub usznym.

Najczęściej lek podaje się doustnie 4 x 20 mg/kg mc. (maks. 800 mg na dawkę) przez 7–10 dni, leczenie należy rozpocząć jak najszybciej. W przypadkach z zajęciem błon śluzowych, zwłaszcza oka i u pacjentów z upośledzoną odpornością należy rozpocząć leczenie dożylne w dawce 30 mg/kg mc./24 h, co 8 godzin. Po uzyskaniu poprawy klinicznej można kontynuować leczenie doustne w dawkach jak u pacjentów immunokompetentnych (p. wyżej). Jeśli nie ma zdecydowanej poprawy, leczenie przedłuża się nawet do kilku tygodni. Poza zapaleniem narządu wzroku (acyklowir w maści ocznej) nie zaleca się stosowania miejscowych leków przeciwwirusowych, antybiotyków, ani pudrów i papek.

Najlepsze efekty przynosi leczenie rozpoczęte przed upływem 72 godzin od początku choroby. Przy skutecznym leczeniu zwykle po 2–3 dniach nie pojawiają się nowe wykwity. Wczesne rozpoczęcie leczenia zmniejsza ryzyko wystąpienia przedłużających się dolegliwości bólowych. Skuteczne w leczeniu półpaśca są również famcyklowir i walacyklowir, które mogą być stosowane u osób po 18. roku życia. (wrzesień 2013 nowe, marzec 2015 aktualizacja)

Piśmiennictwo

1. Gershon A.: Varicella Zoster virus. W: Feigin and Cherry’s Textbook of Pediatric Infectious Diseases. Wyd. 6, 2009: 2077–2088
2. LaRussa P.L., Marin. M.: Varicella Zoster infections. W: Kliegman R. i wsp. (red.): Nelson Textbook of Pediatrics. Wyd. 19, Elsevier Saunders, 2011: 1104–1110
3. Arvin M.A.: Varicella Zoster virus. W: Long S., Pickering L., Prober Ch. (red): Principle and practice of pediatric infectious diseases. Elsevier Saunders, 2012; 4: 1035–1044