Czy zaostrzenie astmy oskrzelowej u dziecka >2. roku życia można leczyć salbutamolem wziewnie oraz łączyć to leczenie z inhalacjami z berodualu i budezonidu?

Ostatnio opublikowane wytyczne (PRACTALL, ICON, GINA z aktualizacją w 2014 r.) nie zalecają stosowania u dzieci – bez względu na wiek – dwóch krótko działających β2-mimetyków jednocześnie (w tym przypadku salbutamolu [np. Ventolin, Salbutamol] oraz fenoterolu, który wchodzi w skład preparatu Berodual).

Opublikowane dane naukowe nie wskazują, że takie postępowanie daje dodatkowe korzyści. Stwierdzono natomiast, że może ono spotęgować działania uboczne (tachykardia, drżenia mięśniowe, bóle głowy, hipokaliemia). Zalecane postępowanie pierwszego wyboru obejmuje podanie 200 µg salbutamolu z inhalatora ciśnieniowego (MDI) przez komorę inhalacyjną, w razie potrzeby powtarzanie analogicznej dawki do 3 x w ciągu godziny; po uzyskaniu poprawy tę dawkę można powtarzać co 4–6–8 godzin.

Alternatywnie, np. u dziecka niewspółpracującego lub przy objawach na tyle nasilonych, że dziecko nie jest w stanie zainhalować leku w tej postaci, salbutamol można podać w nebulizacji (jednorazowo 2,5 mg, następnie w zależności od potrzeby).

W wytycznych uwzględnia się również opcję dodatkową, która polega na podaniu samego bromku ipratropium w 1. godzinie leczenia (2 dawki z MDI przez komorę inhalacyjną lub 250 µg w nebulizacji – może być on podany wówczas razem z β2-mimetykiem – w razie potrzeby w dawkach powtarzanych co 20–30 min).

W praktyce zdarza się, że w lekkich przypadkach (brak duszności, świszczący oddech/świsty osłuchowo) wygodniej korzystać z połączenia fenoterolu i ipratropium (Berodualu) w nebulizacji. Wówczas lek podaje się zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego, czyli 3–4 x na dobę w objętości 0,4–1 ml (8–20 kropli). Z własnego doświadczenia mogę dodać, że u dzieci przedszkolnych/młodszych szkolnych praktycznie nigdy nie było konieczne przekroczenie dolnej granicy tej dawki.

W żadnych wytycznych nie zaleca się również włączania w zaostrzeniu dodatkowo budezonidu w nebulizacji, jeżeli dziecko jest stale leczone wziewnym glikokortykosteroidem (wGKS) podawanym z MDI z komorą inhalacyjną. Jeśli natomiast objawy zaostrzenia są tak nasilone, że dziecko nie jest w stanie poprawnie inhalować leku w tej postaci, oczywiście można czasowo zastosować lek w nebulizacji (zwykle stosuję dawkę 2 x 1000 µg budezonidu). U dziecka <5. roku życia nieleczonego uprzednio wGKS w najnowszym raporcie GINA uwzględnia się możliwość włączenia leku z tej grupy w dawce dwukrotnie większej od małej dawki dobowej (tj. np. w przypadku budezonidu 400 µg/24 h z MDI przez komorę inhalacyjną lub 1000 µg/24 w nebulizacji) na okres od kilku tygodni do kilku miesięcy. (grudzień 2014 nowe)

Piśmiennictwo

1. Global Strategy for Asthma Management and Prevention, Global Initiative for Asthma (GINA) 2014. Available from: www.ginasthma.org
2. Bacharier L.B., Boner A., Carlsen K.H. i wsp.: Diagnosis and treatment of asthma in childhood: a PRACTALL consensus report. Allergy, 2008; 63 (1): 5–34
3. Papadopoulos N.G., Arakawa H., Carlsen K.-H. i wsp.: International consensus on (ICON) pediatric asthma. Allergy, 2012; 67 (8): 976–997
4. Emeryk A., Lis G.: β2-mimetyki w astmie. [W:] Emeryk A., Bręborowicz A., Lis G.: Astma i choroby obturacyjne oskrzeli u dzieci. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010: 147–148
5. Bręborowicz A., Emeryk A., Kurzawa R.: Terapia zaostrzeń astmy. [W:] Emeryk A., Bręborowicz A., Lis G.: Astma i choroby obturacyjne oskrzeli u dzieci. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010: 185–186