Jakie są wskazania do udrożnienia trąbki słuchowej u dziecka i jak ten zabieg wykonać?

Odpowiedź na pierwszą część pytania jest relatywnie prosta – wskazanie do poprawy drożności trąbki słuchowej stanowią objawy jej niedrożności, do których należą nieżyt trąbki słuchowej i WZUŚ (p. pyt.).

Gdyby istniała satysfakcjonująca odpowiedź na drugą część pytania, wiele problemów otologicznych u dzieci byłoby rozwiązanych. Na szczęście bardzo rzadko mamy do czynienia z mechaniczną, trwałą niedrożnością trąbki słuchowej – nieuleczalną dotychczas wadą. Częściej jest to niedrożność przejściowa, spowodowana obrzękiem błony śluzowej i/lub uciskiem powiększonego migdałka gardłowego. Jeżeli przyczynę niedrożności stanowi ucisk migdałka gardłowego na ujście trąbki, należy go wyciąć. Obrzęk błony śluzowej trąbki słuchowej najczęściej jest związany z nieżytem nosa i zanika stopniowo po jego ustąpieniu. Nie  wykazano jednak, aby krople zawierające leki obkurczające naczynia krwionośne błony śluzowej nosa (α-mimetyki) lub leki przeciwhistaminowe wpływały istotnie na przebieg WZUŚ, z czego należy wnosić, że leki te w niewielkim stopniu oddziałują na błonę śluzową trąbki słuchowej.

Uważa się, że najczęstszą przyczyną zaburzeń czynności trąbki słuchowej jest jej czynnościowa niedrożność, czyli defekt skomplikowanego mechanizmu regulującego i powodującego otwarcie trąbki słuchowej przy zachowaniu drożności anatomicznej. Problem ten dotyczy głównie dzieci i ma związek z różnicami w budowie anatomicznej trąbki słuchowej w tej grupie wiekowej. W większości przypadków ustępuje samoistnie z wiekiem. Znamy wiele sposobów poprawy czynności trąbki, ale skuteczności większości z nich nie potwierdzono. Do takich działań należą: (1) aktywne „przedmuchiwanie” trąbek słuchowych metodą Valsalvy, balonem Polizera lub za pomocą Otoventu; (2) ćwiczenia logopedyczne mające na celu poprawę ruchomości języka i podniebienia oraz korekcję nieprawidłowego nawyku oddychania przez usta; (3) inhalacje wibracyjne (np. za pomocą inhalatora dyszowego AMSA).

W niewielu badaniach przeprowadzonych z odpowiednią grupą kontrolną wykazano, że Otovent poprawia wyniki tympanometrii u dzieci >3. roku życia, ale efekt utrzymuje się krótko (ok. miesiąca). Dla dzieci <5. roku życia posługiwanie się Otoventem może być kłopotliwe. Badania z urządzeniem działającym na zasadzie balonu Polizera wykazały również pozytywny efekt w leczeniu WZUŚ. Tego typu terapia zwiększa jednak ryzyko wprowadzenia zakażenia do ucha środkowego i jest przeciwwskazana w przypadku występowania objawów nieżytu nosa. Na podstawie tympanometrii oceniono, że skuteczne są ćwiczenia logopedyczne.

Drenaż wentylacyjny (dreniki tympanostomijne) stwarza sztuczną drogę dojścia powietrza do jamy bębenkowej przez błonę bębenkową w przypadku zaburzenia czynności trąbki słuchowej (p. pyt.). (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Arick D.S., Silman S.: Nonsurgical home treatment of middle ear effusion and associated hearing loss in children. Part I: clinical trial. Ear Nose Throat J., 2005; 84 (9): 567–576
2. Kouwen H., van Balen F.A.M., Dejonckere P.H.: Functional tubal therapy for persistent otitis media with effusion in children: myth or evidence? Int. J. Pediatr. Otorhinolaryngol., 2005; 69: 943–951
3. Stangerup S., Sederberg-Olsen J., Balle V.: Autoinflation as a treatment of secretory otitis media. A randomized controlled study. Arch. Otolaryngol. Head Neck Surg., 1992; 118: 149–152
4. Perera R., Glasziou P.P., Heneghan C.J. i wsp.: Autoinflation for hearing loss associated with otitis media with effusion. Cochrane Database Syst. Rev., 2013 May 31; 5: CD006285