Zobacz także serwis: www.mp.pl/szczepienia
Opracowali: lek. Iwona Rywczak, dr med. Piotr Sawiec, dr med. Jacek Mrukowicz
Skróty: ACIP – amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień Ochronnych, ChPL – Charakterystyka Produktu Leczniczego, DT – szczepionka błoniczo-tężcowa adsorbowana przeznaczona dla dzieci młodszych, DTPa – szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (bezkomórkowa), DTPw – szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (całokomórkowa), HBsAg – antygen powierzchniowy wirusa zapalenia wątroby typu B, HBV – wirus zapalenia wątroby typu B, Hib – Haemophilus influenzae typu b, IPV – inaktywowana szczepionka przeciwko poliomyelitis, IVIG – dożylny preparat immunoglobulin, MMR – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce, MMRV – skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej, NOP – niepożądany odczyn poszczepienny, PCV – skoniugowana szczepionka przeciwko pneumokokom, PPSV-23 – 23-walentna polisacharydowa szczepionka przeciwko pneumokokom, PRP – fosforan polirybozylorybitolu, PRP-OMP – skoniugowana szczepionka przeciwko Hib, zawierająca PRP skoniugowany z białkiem błony zewnętrznej Neisseria meningitidis, PRP-T – skoniugowana szczepionka przeciwko Hib, zawierająca PRP skoniugowany z toksoidem tężcowym, PSO – program szczepień ochronnych, RSV – wirus syncytium nabłonka dróg oddechowych (wirus RS), Td – adsorbowana szczepionka tężcowo-błonicza zawierająca zmniejszoną dawkę toksoidu błoniczego przeznaczona dla młodzieży i dorosłych, dTpa – szczepionka zawierająca toksoid tężcowy, zmniejszoną dawkę toksoidu błoniczego i bezkomórkowe komponenty krztuśca przeznaczona dla dzieci starszych, młodzieży i dorosłych, TT – szczepionka tężcowa adsorbowana, WZW – wirusowe zapalenie wątroby
Ogólne zasady ustalania programów i schematów szczepień
Optymalna odpowiedź na szczepienie zależy od wielu czynników, do których należą między innymi:
1) rodzaj szczepionki
2) wiek pacjenta
3) stan jego układu odpornościowego.
W zaleceniu dotyczącym wieku pacjenta, w którym należy wykonać dane szczepienie, uwzględniono czynniki zależne od wieku szczepionej osoby, takie jak: ryzyko zachorowania na daną chorobę w różnych okresach życia, ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz odpowiedź na szczepienie, a także ryzyko upośledzenia odpowiedzi immunologicznej przez biernie przekazane przez matkę przeciwciała.
Szczepionki zawierające toksoid tężcowy i błoniczy wymagają okresowego podawania dawek przypominających w celu utrzymania ochronnego poziomu swoistych przeciwciał. Nieskoniugowane szczepionki polisacharydowe (np. 23-walentna polisacharydowa szczepionka przeciwko pneumokokom [PPSV-23]) nie indukują pamięci immunologicznej zależnej od limfocytów T, zatem podanie dawki przypominającej nie poprawia istotnie skuteczności ochronnej szczepienia. Sprzężenie z białkiem nośnikowym (np. w skoniugowanych szczepionkach przeciwko pneumokokom [PCV]) poprawia skuteczność szczepionek polisacharydowych poprzez indukcję odpowiedzi immunologicznej zależnej od limfocytów T.