Zobacz także serwis: www.mp.pl/szczepienia
Opracowała dr med. Bożena Dubiel
Konsultowała dr med. Iwona Paradowska-Stankiewicz, Pracownia Epidemiologii Chorób Zwalczanych Drogą Szczepień, Zakład Epidemiologii, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie
Skróty: CI* – przedział ufności, DTPa – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (bezkomórkowa), dTpa – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy (zmniejszona dawka toksoidu błonicy), tężcowi i krztuścowi (bezkomórkowa, zmniejszona dawka antygenów pałeczki krztuśca), DTPw – skojarzona szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (całokomórkowa), OR* – iloraz szans, PCR – reakcja łańcuchowa polimerazy
* Kryteria wyboru badań, opis procesu kwalifikacji oraz słownik podstawowych pojęć używanych w opisie badań klinicznych znajdują się na stronie internetowej Medycyny Praktycznej w zakładce Artykuły (www.mp.pl/artykuly/slownik).
Wprowadzenie
Powszechne stosowanie całokomórkowej szczepionki przeciwko krztuścowi (jako składnika skojarzonej szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi – DTPw) stanowiło istotny przełom w ograniczeniu ciężkich zachorowań na krztusiec, jednak wiązało się z ryzykiem różnych odczynów poszczepiennych. Dlatego w latach 90. XX wieku w Stanach Zjednoczonych (a także innych bogatych krajach) rozpoczęto proces stopniowego zastępowania szczepionki DTPw szczepionką zawierającą bezkomórkowy komponent krztuścowy (DTPa). Obecnie zaleca się także podawanie szczepionki DTPa jako piątej (przypominającej) dawki szczepienia przeciwko krztuścowi u dzieci w wieku 4–6 lat. Pomimo stosowania dawki przypominającej w 2010 roku w Kalifornii wybuchła duża epidemia krztuśca. Choć DTPa jest rzeczywiście lepiej tolerowana od DTPw, to brakuje jednoznacznych dowodów, czy ich odległa skuteczność jest podobna (p. Med. Prakt. Supl. Szczepienia 2/2010, s. 17–21 – przyp. red.) i w jakim czasie po podaniu piątej dawki DTPa zanika ochrona poszczepienna.