Opracował dr n. med. Radosław Pach
Skróty: ERAS – protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia; LOS – pobyt w szpitalu
Wstęp: Celem badania było określenie znaczenia protokołu kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (enhanced recovery after surgery – ERAS) chorych poddanych zabiegom w zakresie jamy brzusznej innym niż operacje jelita grubego.
Populacja: 6511 osób, które spełniały kryteria włączenia do badania
Metody: przegląd systematyczny 39 badań, z których 14 było badaniami z randomizacją, i metaanaliza dużych zabiegów w zakresie jamy brzusznej, z wyjątkiem jelita grubego. Przeglądu dokonano, poszukując terminów enhanced recovery after surgery oraz fast track, usuwając z wyników doniesienia dotyczące operacji jelita grubego. U pacjentów objętych analizą wykonano takie zabiegi jak: częściowe i całkowite wycięcie żołądka, resekcja przełyku, pankreatoduodenektomia, resekcja wątroby, resekcja pęcherza moczowego, laparoskopowa nefrektomia, laparoskopowa prostatektomia, laparoskopowa resekcja wątroby i laparoskopowa częściowa resekcja żołądka.
Zgodnie z protokołem ERAS u chorych włączonych do analizy stosowano następujące interwencje:
- w okresie przedoperacyjnym:
- szczegółowa informacja dotycząca protokołu ERAS
- węglowodanowy napój przed zabiegiem
- brak płukania jelita grubego
- profilaktyka antybiotykowa
- profilaktyka zakrzepicy żył głębokich
- w okresie śródoperacyjnym:
- stosowanie krótko działających anestetyków
- stosowanie znieczulenia regionalnego i zewnątrzoponowego
- stosowanie jak najmniejszej liczby drenów
- unikanie przewodnienia pacjenta
- utrzymywanie naturalnej temperatury ciała
- prewencja pooperacyjnych nudności i wymiotów
- w okresie pooperacyjnym:
- unikanie nadmiernej ilości przetaczanych płynów
- wczesne usuwanie cewnika Foleya
- wczesne odżywianie doustne
- ograniczenie stosowania opioidów
- wczesne uruchomienie chorego
- stymulacja jelit w celu ograniczenia pooperacyjnej niedrożności.
Pierwszorzędowe punkty końcowe: czas trwania hospitalizacji (length of stay – LOS); częstość powikłań Drugorzędowe punkty końcowe: czas do oddania gazów; częstość rehospitalizacji; koszty leczenia
Wyniki:
- Metaanaliza wykazała skrócenie LOS o 2,5 dnia (95% przedział ufności [confidence interval – CI] 1,8–3,2, p <0,001) i częstości powikłań o 0,7 (95% CI 0,56–0,86, p <0,001) u chorych leczonych w ramach protokołu ERAS.
- Stwierdzono także skrócenie czasu do oddania gazów o 0,8 dnia (95% CI 0,4–1,1, p <0,001) oraz redukcję kosztów leczenia o 5109,10 dolarów (95% CI 4365,80–5852,40 USD, p <0,001).
- Nie stwierdzono istotnego zwiększenia częstości ponownych hospitalizacji (iloraz szans 1,03, 95% CI 0,84–1,26, p = 0,80).
Wnioski
Badanie potwierdza, że implementacja protokołu ERAS jest bezpieczna i korzystna dla chorych poddanych różnym zabiegom w zakresie jamy brzusznej. Zastosowanie protokołu ERAS wiąże się ze skróceniem LOS i zmniejszeniem kosztów leczenia, bez jednoczesnego zwiększenia częstości powikłań ani rehospitalizacji.
