Opracowała dr n. med. Magdalena Pisarska-Adamczyk
Skróty: CI (confidence interval) – przedział ufności; ERAS (enhanced recovery after surgery) – protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia; I2 – współczynnik heterogeniczności badań; LOS (lenght of stay) – czas pobytu w szpitalu; SMD (standarized mean difference) – standaryzowana średnia różnic
Metody: przegląd systematyczny i metaanaliza 5 opublikowanych w latach 2016–2019 badań porównujących wyniki stosowania protokołu kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (ERAS) z wynikami tradycyjnej opieki okołooperacyjnej
Pierwszorzędowe punkty końcowe: całkowity odsetek powikłań; powikłania związane z naprawą ścianą jamy brzusznej; odsetek zakażeń miejsca operowanego oraz czas pobytu w szpitalu (LOS)
Drugorzędowe punkty końcowe: czas trwania zabiegu; śródoperacyjna utrata krwi; czas do zakończenia podaży leków opioidowych; czas do usunięcia cewnika z pęcherza moczowego; czas powrotu czynności przewodu pokarmowego; tolerancja diety doustnej (czas powrotu do normalnej diety) oraz odsetek ponownych hospitalizacji
Populacja: 840 pacjentów poddanych zabiegom rekonstrukcji ściany jamy brzusznej
Interwencja: opieka okołooperacyjna oparta na protokole ERAS
Grupa 1: grupa prowadzona według zasad protokołu ERAS (n = 382)
Grupa 2: grupa kontrolna prowadzona według zasad tradycyjnej opieki okołooperacyjnej (n = 458)
Wyniki:
- W grupie 1. w porównaniu z grupą 2. stwierdzono:
- krótszy LOS: 4,5 ±0,6 dnia vs. 5,1 ±0,6 dnia (standaryzowana średnia różnic [SMD] – 0,93; 95% CI od –1,84 do –0,02), zwraca jednak uwagę duża heterogeniczność badań (I2 = 97%)!
- Nie wykazano istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupą 1. i 2. pod względem:
- całkowitego odsetka powikłań (22,2% vs. 29,2%; OR 0,73; 95% CI 0,32–1,63; I2 = 76%)
- powikłań związanych ze ścianą jamy brzusznej (15,6% vs. 17,9%; OR 1,05; 95% CI 0,40–2,73; I2 = 72%)
- zakażeń miejsca operowanego (6,8% vs. 11,1%; OR 1,17; 95% CI 0,43–3,22; I2 = 54%)
- powrotu czynności przewodu pokarmowego 3,3 ± 0,3 dnia vs. 5,1 ± 0,1 dnia (SMD –2,57; 95% CI od –5,32 do 0,17; I2 = 99%)
- a także: czasu trwania zabiegu (224,4 ±22,7 min vs. 209,7 ±19,8 min; SMD 0,26; 95% CI 0,11–0,62; I2 = 84%), czasu do zakończenia podaży leków opioidowych (2,6 ±0,4 dnia vs. 3,3 ± 0,3 dnia; SMD –0,61; 95% CI od –1,81 do 0,59; I2 = 97%), czasu do usunięcia cewnika z pęcherza moczowego (1,7 ±0,3 dnia vs. 2,8 ±0,2 dnia; SMD –2,77; 95% CI od –6,05 do 0,51; I2 = 99%), tolerancji diety doustnej (3,0 ±0,1 dnia vs. 3,9 ±0,9 dnia; SMD –0,77; 95% CI od –2,29 do 0,74; I2 = 98%) oraz odsetka ponownych przyjęć do szpitala (9,9% vs. 12,4%; OR 0,82; 95% CI 0,52–1,27; I2 = 49%)
- oraz śródoperacyjnej utraty krwi (w tym przypadku dane były prezentowane tylko przez 1 autora).
Wnioski:
Niniejszy przegląd systematyczny i metaanaliza wykazały, że wprowadzenie protokołu ERAS w grupie pacjentów poddanych zabiegom rekonstrukcji ściany jamy brzusznej prowadzi do znacznego skrócenia czasu trwania hospitalizacji. Ponadto nie wykazano istotnych różnic pod względem całkowitego odsetka powikłań oraz szczegółowo w odsetku powikłań związanych z naprawą ściany jamy brzusznej oraz powikłań infekcyjnych, co potwierdza bezpieczeństwo stosowania protokołu ERAS. Autorzy zwracają jednak uwagę, że wnioski wyciągnięto na podstawie badań niskiej jakości i dużej heterogeniczności, stąd powinny być rozpatrywane ostrożnie.
