Opracowała dr n. med. Magdalena Pisarska-Adamczyk
Skróty: ERAS (enhanced recovery after surgery) – protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia; LOS (lenght of stay) – czas pobytu w szpitalu
Populacja: 5382 pacjentów
Metody: przegląd systematyczny z metaanalizą 31 badań w języku angielskim (3 RCT i 28 badań kohortowych) opublikowanych w latach 2000–2021, porównujących wyniki stosowania protokołu ERAS z wynikami tradycyjnej opieki okołooperacyjnej
Interwencja: opieka okołooperacyjna zgodna z protokołem ERAS
Grupa 1: protokół ERAS (n = 2776)
Grupa 2 (grupa kontrolna): tradycyjna opieka okołooperacyjna (n = 2606)
Punkty końcowe: koszt hospitalizacji; czas pobytu w szpitalu (LOS); całkowity odsetek powikłań; odsetek pacjentów z opóźnionym opróżnianiem żołądkowym; odsetek ponownych przyjęć do szpitala; śmiertelność i stopień realizacji protokołu
Wyniki:
- W grupie ERAS (w porównaniu z grupą kontrolną) stwierdzono:
- niższe koszty szpitalne (SMD –1,41, CI od –2,05 do –0,77, p <0,01)
- LOS krótszy o 3,15 dnia (MD –3,15, CI od –3,94 do –2,36, p <0,01)
- mniejszy całkowity odsetek powikłań (RR 0,83, CI 0,76–0,91, p <0,1)
- mniejszy odsetek osób z opóźnionym opróżnianiem żołądkowym również (RR 0,72, CI 0,55–0,94, p = 0,01)
- mniejszą śmiertelność (RR 0,76, CI 0,58–1,00, p = 0,05).
Komentarz autorki opracowania: Mimo że autorzy doniesienia podają, iż wynik jest istotny statystycznie, to wynik p równy 0,05 oraz CI zawierający wartość 1 wskazuje, że prezentowana różnica między grupami nie jest istotna statystycznie! Co za tym idzie, badanie nie wykazało, że stosowanie protokołu ERAS zmniejsza śmiertelność.
Nie wykazano istotnych statystycznie różnic między grupą ERAS a grupą kontrolną pod względem:
- częstości ponownych przyjęć do szpitala (RR 1,07, CI 0,91–1,25, p = 0,40)
- reoperacji (RR 0,98, CI 0,73–1,31, p = 0,88).
Dwa badania porównywały korelację między stopniem realizacji protokołu ERAS a wynikami klinicznymi. W tych badaniach wyższy stopień realizacji przekładał się na mniejszy odsetek powikłań i krótszy LOS.
Wnioski
Przegląd systematyczny z metaanalizą wykazały, że stosowanie protokołu ERAS w grupie pacjentów zakwalifikowanych do pankreatoduodenektomii, jest możliwe i bezpieczne. ERAS poprawia wyniki krótkoterminowe takie jak LOS, odsetek powikłań i śmiertelność (p. komentarz powyżej!). Jednocześnie ERAS nie wpływa na odsetek ponownych przyjęć do szpitala i reoperacji, co przekłada się na znaczne oszczędności w zakresie kosztów hospitalizacji. Wyższy stopień realizacji protokołu ERAS prowadzi do lepszych wyników klinicznych, zwłaszcza pod względem LOS i powikłań.
