Enzymatyczna terapia zastępcza w chorobie Fabry'ego w Polsce – stanowisko ekspertów

16.06.2020
Enzyme replacement therapy in Fabry disease in Poland: a position statement. Polish Archives of Internal Medicine 2020; 130: 91–97
Michał Nowicki1, Stanisława Bazan-Socha2, Beata Błażejewska-Hyzorek3, Ryszard Gellert4, Jacek Imiela5, Jarosław Kaźmierczak6, Mariusz Kłopotowski7, Zofia Oko-Sarnowska8, Krzysztof Pawlaczyk9, Piotr Ponikowski10,11, Jarosław Sławek12,13, Jolanta Sykut-Cegielska14, Adam Witkowski7, Danuta Zwolińska15
Polish Archives of Internal Medicine 2020; 130: 91–97

1 Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek, Uniwersytet Medyczny w Łodzi; 2 II Katedra Chorób Wewnętrznych, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie; 3 II Klinika Neurologiczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie; 4 Klinika Nefrologii i Chorób Wewnętrznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie; 5 Oddział Chorób Wewnętrznych i Nefrologii, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie; 6 Klinika Kardiologii, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie; 7 Klinika Kardiologii i Angiologii Interwencyjnej, Instytut Kardiologii w Warszawie; 8 I Klinika Kardiologii, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu; 9 Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytet Medyczny w Poznaniu; 10 Katedra i Klinika Chorób Serca Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu; 11 Klinika Kardiologii Ośrodka Chorób Serca 4 Wojskowego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu; 12 Zakład Pielęgniarstwa Neurologiczno-Psychiatrycznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego; 13 Oddział Neurologiczny i Urazowy, Szpital św. Wojciecha w Gdańsku; 14 Klinika Wrodzonych Wad Metabolizmu, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie; 15 Klinika Nefrologii Pediatrycznej, Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu

Tłumaczył dr n. med. Marek Bodzioch

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Michał Nowicki, Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i Transplantologii Nerek, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź; tel. 42 201 44 00; e-mail: nefro@wp.pl
Otrzymano 16 października 2019 roku. Zaakceptowano poprawioną wersję 22 listopada 2019 roku. Opublikowano w wersji elektronicznej 20 grudnia 2019 roku.

Wprowadzenie

Choroba Fabry’ego (MIM 301 500) jest rzadką dziedziczną lizosomalną chorobą spichrzeniową uwarunkowaną mutacjami genu GLA znajdującego się w chromosomie X. Następstwem defektu genetycznego jest niedobór enzymu lizosomalnego – alfa-galaktozydazy A – odpowiedzialny za gromadzenie się glikosfingolipidów, głównie globotriaozyloceramidu (GL-3) i jego deacylowanej pochodnej – globotriaozylosfingozyny (lizo-GL-3), w licznych komórkach organizmu, co jest przyczyną wielonarządowych powikłań, ograniczających jakość i długość życia (tab. 1)1. Obraz kliniczny choroby Fabry’ego jest zróżnicowany i zależy od resztkowej aktywności alfa-galaktozydazy A. Klasyczna postać choroby, występująca najczęściej u mężczyzn, rozwija się w przypadku całkowitego braku lub śladowej aktywności enzymu (<5%). Jeżeli aktywność alfa-galaktozydazy A jest częściowo zachowana, rozwija się postać nieklasyczna o późnym początku. Początek kliniczny i nasilenie objawów u kobiet zależy głównie od losowego wzorca inaktywacji jednego z dwóch chromosomów X2,3.

Tabela 1. Najczęstsze powikłania nefrologiczne, kardiologiczne, neurologiczne i inne u pacjentów z chorobą Fabry’ego (na podstawie 11. pozycji piśmiennictwa)
powikłania nefrologicznepowikłania kardiologicznepowikłania neurologiczneinne powikłania
patologiczna albuminuria/ proteinuria

zmniejszone przesączanie kłębuszkowe

przewlekła choroba nerek prowadząca do niewydolności nerek

nadciśnienie tętnicze

przedwczesny zgon
przerost mięśnia lewej komory

zaburzenia rytmu serca (komorowe, migotanie przedsionków, bradykardia)

zwłóknienie mięśnia sercowego

choroba niedokrwienna, zawał serca

wady zastawkowe (niedomykalność zastawki mitralnej, aortalnej)

zmniejszona tolerancja wysiłku

niewydolność serca

przedwczesny zgon
ból neuropatyczny (przewlekły, przełomy bólowe)

udar, przemijający napad niedokrwienia mózgu

ogniska uszkodzenia istoty białej mózgu

niedosłuch

depresja

zaburzenia autonomiczne: objawy żołądkowo-jelitowe (biegunka, nudności, ból po posiłku); zaburzenia pocenia się

przedwczesny zgon
zmiany skórne o typie angiokeratoma

cornea verticillata, zmiany naczyń siatkówki/ spojówki

zaćma

duszność, suchy kaszel, zaburzenia oddychania w czasie snu

niewielkie cechy dysmorfii twarzy

osteopenia, osteoporoza

obrzęk limfatyczny

Pierwszym objawem postaci klasycznej, występującym już we wczesnym wieku dziecięcym, jest przewlekły lub napadowy ból neuropatyczny w obrębie rąk i stóp, określany mianem akroparestezji. Później pojawiają się inne objawy zajęcia cienkich włókien nerwowych, takie jak zaburzenia pocenia się (częściowe lub całkowite upośledzenie zdolności pocenia się), ból brzucha lub biegunka. Charakterystycznymi objawami postaci klasycznej są również zmiany skórne o typie angiokeratoma oraz zmętnienie rogówki (cornea verticillata)1. Już w wieku dziecięcym może dojść do rozwoju bezobjawowej klinicznie przewlekłej choroby nerek z białkomoczem, cechującej się mikroalbuminurią i szkliwieniem kłębuszków nerkowych. Wielonarządowe objawy klasycznej postaci choroby Fabry’ego, ujawniające się zwykle w młodym wieku dorosłym, mogą obejmować: przewlekłą chorobę nerek, przerost mięśnia lewej komory serca, zwłóknienie mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu i przewodzenia serca, przemijające napady niedokrwienia mózgu i udar mózgu. U pacjentów z postacią choroby Fabry’ego o późnym początku objawy kardiologiczne, udar lub przewlekła choroba nerek ujawniają się zwykle w 4.–5. dekadzie życia1. Postać klasyczna jest chorobą wielonarządową o wczesnym początku, ujawniającą się zwykle zmianami w obrębie rogówki (cornea verticillata) i skóry (angiokeratoma). W postaci nieklasycznej o późniejszym początku klinicznym zajęty jest na ogół jeden narząd, najczęściej serce. Rzadko obserwuje się angiokeratomacornea verticillata.

Przebieg choroby Fabry’ego cechuje się postępowaniem zmian komórkowych i narządowych. Metabolity zaczynają się gromadzić w różnych tkankach już w okresie płodowym, powodując poważne uszkodzenia narządowe (tab. 2)4. Oczekiwana długość życia chorych na chorobę Fabry’ego w porównaniu z przeciętną populacyjną długością życia jest krótsza u mężczyzn o 15–20 lat, a wśród kobiet o 6–10 lat5. Należy podkreślić, że ustalenie rozpoznania choroby Fabry’ego jest trudne nawet w fazie późnych powikłań. Przewlekłe zaburzenia czynności nerek, a także choroby serca i układu nerwowego występują bardzo często w ogólnej populacji i są zwykle następstwem powszechnych chorób cywilizacyjnych.

Szacowana częstość występowania choroby Fabry’ego w ogólnej populacji światowej wynosi 1/100 000. Badania przeprowadzone w Polsce wskazują, że częstość występowania choroby Fabry’ego w całej populacji polskiej wynosi 2,5/100 000, wśród mężczyzn 1/40 000, a wśród kobiet 0,85/10 000 (1/117 000)6-8. Częstość występowania mutacji odpowiedzialnych za postać klasyczną, związanych z brakiem wykrywalnej aktywności alfa-galaktozydazy A, wynosi 1/20 000–45 000. Częstość występowania mutacji odpowiedzialnych za postać nieklasyczną, związanych z częściowo zachowaną aktywnością enzymu, jest około 10 razy większa. U kobiet częstość występowania mutacji jest większa niż u mężczyzn (w stosunku 2 : 1) z powodu dziedziczenia sprzężonego z chromosomem X.

Tabela 2. Cechy biochemiczne i kliniczne klasycznej postaci choroby Fabry’ego w zależności od wieku pacjenta
przedział wieku (lata)gromadzenie się globotriaozyloceramidu (GL-3) w komórkachzajęcie tkanek i postępujące zaburzenia czynności narządówniewydolność najważniejszych narządów (serce, nerki, układ nerwowy)
0–4+
5–9++–/+
10–19++++–/+
>19+++++++

W Polsce nie opracowano jak dotąd wytycznych dotyczących rozpoznawania i leczenia choroby Fabry’ego9. W tym artykule przedstawiono stanowisko międzydyscyplinarnego zespołu ekspertów zaakceptowane przez zarządy Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Wrodzonych Błędów Metabolizmu, Polskiego Towarzystwa Medycyny Wewnętrznej, Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Neurologicznego. W leczeniu choroby Fabry’ego w Polsce refundacji obecnie podlega jedynie enzymatyczna terapia zastępcza, mimo że opracowano również inne swoiste metody leczenia (np. migalastat). Ponieważ celem tego artykułu jest przedstawienie praktycznych wytycznych dla lekarzy zajmujących się leczeniem choroby Fabry’ego w Polsce, w dalszej części skupiamy się na enzymatycznej terapii zastępczej.

Rozpoznanie

Ze względu na brak swoistych objawów wskazujących na chorobę Fabry’ego proces diagnostyczny jest trudny i może trwać wiele lat. Rozpoznanie choroby Fabry’ego wymaga powiązania obrazu klinicznego z wynikami badań enzymatycznych, biochemicznych i genetycznych10,11. Objawy choroby Fabry’ego, w tym kardiomiopatia przerostowa, przewlekła choroba nerek z białkomoczem i udar niedokrwienny, są w większości nieswoiste i wymagają szerokiej diagnostyki różnicowej. Większe znaczenie diagnostyczne ma stwierdzenie takich cech, jak: cornea verticillata w badaniu okulistycznym w lampie szczelinowej lub zmiany o typie angiokeratoma potwierdzone histopatologicznie10,11.

W celu rozpoznania choroby Fabry’ego oznacza się aktywność alfa-galaktozydazy A we krwi pełnej (test suchej kropli krwi), osoczu lub leukocytach. Aktywność enzymu <5%, stwierdzana zwykle u mężczyzn z postacią klasyczną lub kobiet z wariantami patogennymi w obu allelach genu GLA, jednoznacznie wskazuje na chorobę Fabry’ego. Oznaczenie aktywności alfa-galaktozydazy A ma samodzielnie znaczenie diagnostyczne jedynie u mężczyzn. U kobiet aktywność enzymu może być prawidłowa lub tylko nieznacznie zmniejszona. Potwierdzenie rozpoznania u kobiety wymaga zatem wykrycia wariantu patogennego genu GLA. Badania genetyczne należy wykonać także u mężczyzn w celu ustalenia postaci choroby, umożliwienia badań przesiewowych u członków rodziny oraz wykluczenia łagodnych wariantów polimorficznych związanych z obniżoną aktywnością alfa-galaktozydazy A (tab. 3)11. Dodatkowe informacje diagnostyczne, pozwalające ustalić patogenność wykrytych mutacji (wariantów o nieustalonym znaczeniu klinicznym) oraz nasilenie procesu chorobowego (u kobiet o genotypie heterozygotycznym), można uzyskać, mierząc wskaźniki biologiczne choroby (zwłaszcza stężenie lizo-GL-3 w osoczu). Wykrycie złogów GL-3 w badaniu histopatologicznym (wycinka serca, nerki lub skóry) wskazuje na chorobę Fabry’ego, ale wymaga interpretacji w połączeniu z danymi klinicznymi oraz wynikami badań biochemicznych i genetycznych.

Tabela 3. Potwierdzenie rozpoznania choroby Fabry’ego
mężczyźnikobiety
oznaczenie aktywności alfa-galaktozydazy A (brak niedoboru / znaczący niedobór) w teście suchej kropli krwi, osoczu lub leukocytach krwi obwodowejoznaczenie stężenia lizo-GL-3 w osoczu w teście suchej kropli krwi (aktywność alfa-galaktozydazy A pozostaje zwykle w przedziale referencyjnym)
badania genetyczne w celu wykrycia mutacji patogennejbadania genetyczne w celu wykrycia mutacji patogennej
ustalenie typu mutacji w celu określenia fenotypu choroby i wykluczenia łagodnych wariantów polimorficznych oraz umożliwienia badań przesiewowych u członków rodziny (patogenność wariantu o nieustalonym znaczeniu klinicznym ustala się na podstawie danych klinicznych, biochemicznych lub histopatologicznych z uwzględnieniem wywiadu rodzinnego)

Powikłania nefrologiczne

Przewlekła choroba nerek jest poważnym i częstym powikłaniem choroby Fabry’ego. W okresie bezobjawowym badanie histopatologiczne może uwidocznić złogi glikosfingolipidów w komórkach nerek, m.in. podocytach, śródbłonku, mezangium i komórkach cewek nerkowych. Glikosfingolipidy gromadzą się w nerkach już w wieku płodowym12,13. Wraz z postępem choroby dochodzi do włóknienia śródmiąższowego, szkliwienia kłębuszków i zaniku cewek nerkowych. Zmiany te są przyczyną albuminurii, białkomoczu i postępującego zmniejszania się przesączania kłębuszkowego aż do niewydolności nerek. W fazie schyłkowej pacjent wymaga dializoterapii lub przeszczepienia nerki11.

Stopień zaawansowania przewlekłej choroby nerek w chorobie Fabry’ego należy oceniać na podstawie współczynnika przesączania kłębuszkowego (GFR) i nasilenia albuminurii. W celu oszacowania przesączania kłębuszkowego zaleca się stosowanie wzoru Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration14. U dzieci przed rozpoczęciem leczenia przesączanie kłębuszkowe należy ocenić za pomocą technik jądrowych. Biopsja nerki może być przydatna w przypadku wątpliwości diagnostycznych lub do oceny skuteczności enzymatycznej terapii zastępczej. W diagnostyce i leczeniu przewlekłej choroby nerek u dorosłych chorych na chorobę Fabry’ego należy stosować się do ogólnych zaleceń Kidney Disease: Improving Global Outcomes z 2012 roku14.

Powikłania kardiologiczne

Powikłania kardiologiczne często występują u chorych na chorobę Fabry’ego. Dotyczą 40–60% pacjentów, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, stanowiąc ważną przyczynę przedwczesnego zgonu15-20. Gromadzenie się glikosfingolipidów w kardiomiocytach, zmiany niedokrwienne związane z zajęciem małych naczyń oraz procesy zapalne przyczyniają się do koncentrycznego przerostu mięśnia lewej komory serca i późniejszego zwłóknienia.

Przerost mięśnia lewej komory serca, występujący u ok. 50% mężczyzn i 30% kobiet, rozpoznawany jest najczęściej w 3. dekadzie życia lub później16. Wraz z postępem choroby rozwijają się nieodwracalne zmiany, takie jak włóknienie21.

Przerost mięśnia sercowego można ocenić za pomocą elektrokardiografii, echokardiografii oraz obrazowania rezonansu magnetycznego (MR). Za zwłóknieniem mięśnia lewej komory przemawia późne wzmocnienie sygnału po podaniu gadolinowego środka kontrastowego w badaniu MR. Do najwcześniejszych kardiologicznych objawów choroby Fabry’ego należą: początkowe skrócenie, a następnie wydłużenie odstępu PR, bradykardia, postępujące zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego i śródkomorowego oraz powiększenie serca. U wielu chorych rozwija się przewlekła niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutu, zmniejszającą się wraz z postępowaniem choroby. Często opisywana jest również choroba niedokrwienna serca. Naczynia wieńcowe osierdzia są zwykle prawidłowe. Badania angio-TK i perfuzji mięśnia sercowego mogą jednak ujawnić pogorszenie perfuzji i zwolnienie przepływu w naczyniach wieńcowych. Biopsja wsierdzia i mięśnia sercowego pokazuje zwężenie światła tętnic miokardium z powodu przerostu i rozplemu komórek śródbłonka oraz mięśni gładkich. Częstymi powikłaniami choroby Fabry’ego są również: włóknienie błony wewnętrznej i środkowej22 oraz zmiany morfologiczne zastawek, prowadzące do ich niedomykalności22,23. Włóknienie mięśnia sercowego wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca. Natywne mapowanie serca na obrazach T1-zależnych MR umożliwia ocenę zajęcia mięśnia sercowego, zanim dojdzie do przerostu mięśnia lewej komory. Istotne klinicznie komorowe zaburzenia rytmu serca zdarzają się rzadko. Stosunkowo często stwierdza się jednak bradykardię ze wskazaniami do wszczepienia rozrusznika serca24. Przypuszcza się, że bradykardia jest przyczyną nagłego zgonu z przyczyn sercowych w chorobie Fabry’ego24.

Po rozpoznaniu choroby Fabry’ego zaleca się 24- lub 48-godzinne monitorowanie czynności serca24. Dzięki wczesnemu wykryciu zaburzeń rytmu i przewodzenia serca w niektórych przypadkach można zastosować odpowiednie leczenie, obejmujące wszczepienie rozrusznika serca lub kardiowertera-defibrylatora oraz leczenie przeciwzakrzepowe w przypadku migotania przedsionków. Niektóre postacie zaburzeń rytmu serca można leczyć za pomocą ablacji falami elektromagnetycznymi o częstotliwości radiowej.

Powikłania neurologiczne

Choroba Fabry’ego może spowodować zmiany w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Przyczyną uszkodzenia obwodowego układu nerwowego jest odkładanie się złogów GL-3 w zwojach rdzeniowych. W połączeniu z neuropatią cienkich włókien nerwowych może to wywołać objawy kliniczne w postaci silnego bólu neuropatycznego w obrębie rąk i stóp, zarówno przewlekłego, jak i napadowego (przełomy bólowe). Taki ból jest jednym z najwcześniejszych objawów choroby (objaw ostrzegawczy!), ale nie występuje u wszystkich chorych. Zajęcie włókien autonomicznych może prowadzić do zaburzeń wydzielniczych (w zakresie pocenia się, wydzielania śliny, wytwarzania łez), nadwrażliwości na wysoką temperaturę, bólu brzucha, niedociśnienia tętniczego i zmniejszonej tolerancji wysiłku25-27. Rozpoznanie neuropatii utrudniają prawidłowe zwykle wyniki badania elektroneurograficznego. Konieczne są bardziej zaawansowane badania, takie jak analiza wycinka skóry lub badanie potencjałów wywołanych bodźcami laserowymi, które nie jest wykonywane rutynowo (z powodu niedostępności w większości pracowni neurofizjologicznych).

Mechanizmy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego nie zostały dokładnie poznane. Uważa się jednak, że do rozwoju ognisk niedokrwiennych w mózgu przyczyniają się zmiany naczyń mózgowych oraz zatorowość sercopochodna28. Choroba Fabry’ego zwiększa ryzyko udaru niedokrwiennego (4,2-krotnie w populacji pacjentów z udarem w wieku 35–45 lat), który zwykle występuje przed 50. rokiem życia29. U chorego może wystąpić udar niedokrwienny lub krwotoczny. Udar niedokrwienny dotyczy najczęściej regionu zaopatrywanego przez tętnice kręgowe i tętnicę podstawną. Niekiedy stwierdza się objaw poduszki (hiperintensywny sygnał jądra poduszki na obrazach T1-zależnych MR) i poszerzenie tętnicy podstawnej. Rozkład zmian niedokrwiennych (w postaci hiperintensywnych ognisk w istocie białej spowodowanych chorobą małych naczyń) może nasuwać podejrzenie stwardnienia rozsianego lub encefalopatii nadciśnieniowej30. Niedrożność dużych naczyń jest zwykle następstwem choroby serca (udar sercopochodny). Chorobę Fabry’ego należy wykluczyć u młodszego pacjenta z udarem niewyjaśnionym innymi przyczynami, a także u osoby z piekącym bólem stóp i rąk w wywiadzie, u której choroba nerek współistnieje z chorobą serca. Choroba Fabry’ego wiąże się także z zaburzeniami neuropsychicznymi, takimi jak depresja i pogorszenie czynności poznawczych. W leczeniu objawowym pomocne mogą być leki przeciwdepresyjne31.

Populacje o dużym ryzyku

Opublikowane wyniki badań i wytyczne wskazują na potrzebę przeprowadzenia diagnostyki w kierunku choroby Fabry’ego u pacjentów z objawami i zaburzeniami, które są klasycznymi i częstymi powikłaniami tej choroby (tab. 4)20,32-36.

Tabela 4. Swoiste wskazania do przeprowadzenia diagnostyki w kierunku choroby Fabry’ego
przewlekła choroba nerek, białkomocz lub albuminuria o niewyjaśnionej przyczynie
niewyjaśniona kardiomiopatia przerostowa
przemijający napad niedokrwienia mózgu lub udar w młodym wieku
zmiany istoty białej mózgu o niejasnej przyczynie
niewyjaśniona neuropatia cienkich włókien nerwowych
zmiany skórne o typie angiokeratoma lub cornea verticillata
choroba Fabry’ego w wywiadzie rodzinnym (wskazanie do aktywnych badań przesiewowych członków rodziny; dziedziczenie sprzężone z chromosomem X)

Przesiewowe badania członków rodziny i poradnictwo genetyczne

Po ustaleniu rozpoznania choroby Fabry’ego u pacjenta ważne znaczenie ma przeprowadzenie przesiewowej oceny klinicznej i badań genetycznych u jego krewnych. Taka diagnostyka prowadzi często do wykrycia choroby Fabry’ego u innych członków rodziny, którzy dzięki temu mogą odnieść korzyści z wczesnego rozpoznania i leczenia. Rozpoznanie choroby Fabry’ego budzi wiele obaw, skłaniając pacjentów i ich krewnych do zadawania licznych pytań. Należy zatem zaoferować konsultację genetyka z doświadczeniem w dziedzinie choroby Fabry’ego, który wyjaśni sposób dziedziczenia związany z chromosomem X oraz przedstawi dostępne możliwości diagnostyki i leczenia. Niezależnie od informacji na temat medycznych aspektów choroby pacjenci powinni otrzymać w razie potrzeby wsparcie psychologiczne. Osobom planującym posiadanie dzieci należy udzielić informacji nt. metod diagnostyki prenatalnej11.

Tabela 5. Wpływ enzymatycznej terapii zastępczej na wskaźniki kliniczne u pacjentów z chorobą Fabry’ego (na podstawie 38.–41. pozycji piśmiennictwa)
zmniejszanie się złogów GL-3 w nerkach, sercu, neuronach i śródbłonku naczyń
poprawa wskaźników biochemicznych (GL-3 i lizo-GL-3 w osoczu; GL-3 w moczu)
stabilizacja, zwolnienie progresji lub poprawa albuminurii i białkomoczu
stabilizacja lub zwolnienie progresji zaburzeń czynności nerek (eGFR)
ograniczenie rozrostu mięśnia lewej komory serca (zmniejszenie masy, wskaźnika masy lub grubości ściany lewej komory)
zmniejszenie zaburzeń przewodzenia serca w badaniach elektrokardiograficznych
poprawa zdolności pocenia się oraz funkcji obwodowego układu nerwowego
zmniejszenie natężenia bólu neuropatycznego
zahamowanie progresji zmian istoty białej mózgu
poprawa istotnych klinicznie punktów końcowych czynności nerek, serca i układu nerwowego (agalzydaza beta)
poprawa jakości życia
strona 1 z 2