Zalecane składniki diety w niedoczynności tarczycy

Pytanie nadesłane do redakcji

Co jeść, a co odrzucić przy niedoczynności tarczycy?

Odpowiedziała

dr n. med. Ewa Krajewska-Siuda
endokrynolog, pediatra
Poradnia Endokrynologiczna
Centrum Leczenia Chorób Serca i Naczyń Unicardia

Przy niedoczynności tarczycy zaleca się dietę bogatą w pełnowartościowe białko, które powinno stanowić 15% wszystkich spożywanych produktów. Podstawą diety jest więc zwiększenie dziennej podaży białka do 80-100 g. Istotne jest także spożycie węglowodanów o małym indeksie glikemicznym oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT), zwłaszcza z grupy n-3, które wpływają na czynność układu immunologicznego. Wartość energetyczna diety powinna być dostosowana do stylu i trybu życia. Ważną rolę spełnia aktywność fizyczna. Należy zaznaczyć, że poranny wysiłek aerobowy (tj. marsz, bieganie, pływanie) przyspiesza metabolizm i pozwala na działanie hormonom tarczycy w komórkach.

Głównymi składnikami diety mającymi bezpośredni wpływ na funkcjonowanie tarczycy są jod, żelazo, cynk i selen. Wśród składników, których niedobór również może sprzyjać upośledzonej funkcji tarczycy, wymienia się witaminy A i D oraz witaminy z grupy B (B₂ i B₃).

Jod - obligatoryjne jodowanie soli obowiązujące w Polsce od 1997 roku zapewnia przy zwykłej diecie, bez dodatkowego dosalania, podaż około 150 µg jodu/d. Jod w stałych ilościach występuje w wodzie morskiej (ok. 50 µg/l), dlatego też najlepszym źródłem jodu są ryby i skorupiaki morskie (makrela, małże, dorsz, ostrygi).

Żelazo to pierwiastek niezbędny do syntezy peroksydazy, dlatego deficyt żelaza w ustroju prowadzi do zmniejszenia syntezy hormonów tarczycy w osoczu, zwiększenia wydzielania TSH i powiększenia tarczycy oraz rozwoju jej niedoczynności. Według norm żywieniowych rekomendowanych przez Instytut Żywności i Żywienia codzienna dieta mężczyzn i kobiet po menopauzie powinna zawierać 10 mg żelaza, natomiast u kobiet do okresu menopauzalnego 18 mg. Głównym źródłem żelaza w diecie są produkty zbożowe i mięso oraz jego przetwory (nasiona lnu, pestki dyni, otręby pszenne, wątróbka kurczaka, soja, mak, żółtko jaja, fasola, soczewica itd.)

Selen wchodzi w skład enzymu zwanego dejodynazą, uczestniczy w przemianach tyroksyny (T₄) w formę aktywną hormonu trijodotyroninę (T₃). W sytuacjach niedoboru selenu w organizmie dochodzi do zmniejszonego wytwarzania T₃ w tkankach (głównie wątroba i nerki) oraz jego stężenia w krążeniu. Długotrwały niedobór selenu może być przyczyną złej przyswajalności jodu, co nasila rozwój objawów niedoczynności tarczycy. Korzystny wpływ selenu na czynność tarczycy zależny jest jednak od prawidłowej podaży jodu. Zalecane średnie spożycie selenu zostało określone na poziomie 45 µg. Dawki selenu rzędu 900 µg mogą dawać objawy zatrucia, dlatego z ostrożnością należy stosować suplementy z dużą zawartością selenu. Wśród produktów dostarczających znacznych ilości tego pierwiastka wymienia się skorupiaki, ryby (dorsz, halibut, makrela, łosoś, śledź), rośliny nasion strączkowych, czosnek, grzyby oraz orzechy brazylijskie.

Cynk to składnik białek receptorowych trijodotyroniny, a jego niedobór wpływa na upośledzenie wiązania tego hormonu. Konsekwencją niedoboru cynku w organizmie jest zmniejszenie stężenia T₄ i T₃, a co za tym idzie - rozwoju objawów niedoczynności tarczycy. Niedobór cynku prowadzi do spadku tempa metabolizmu oraz osłabienia funkcjonowania układu odpornościowego. Średnia zawartość cynku w polskiej diecie wynosi 10,52 mg. Głównym źródłem cynku są zarodki pszenne, nasiona lnu, pestki dyni oraz produkty zbożowe (pieczywo pełnoziarniste, kasza gryczana i jaglana), mięso oraz jego przetwory.

Należy także wspomnieć, że niektóre produkty spożywcze zawierają substancje wolotwórcze, które mogą ograniczać przyswajanie jodu z pożywienia. Należą do nich surowe warzywa, takie jak kapusta, kalafior, brukselka, soja oraz rzepa i brukiew. Gotowanie zmniejsza zawartość tych niekorzystnych substancji o ponad 30%. Osoby, u których rozwinęło się wole proste lub stwierdzono niedobór jodu, powinny znacznie ograniczyć spożywanie wyżej wymienionych produktów, a ponadto orzeszków ziemnych i gorczycy.

Myślę, że holistyczne leczenie chorób tarczycy, poza leczeniem farmakologicznym, powinno dotyczyć także prawidłowo zbilansowanej diety i stylu życia.