Czy u niemowląt i dzieci w wieku poniemowlęcym, u których podejrzewa się alergię na pokarm, test prowokacji trzeba zawsze wykonywać metodą podwójnie ślepej próby?

Test prowokacji polega na kontrolowanym podawaniu pokarmu podejrzanego o wywoływanie objawów choroby w stopniowo zwiększanych dawkach. Wykonanie tego testu zleca się w celu potwierdzenia rozpoznania wstępnego (po diecie eliminacyjnej stosowanej w celach diagnostycznych) lub wykazania tolerancji, tzn. ustąpienia objawów po dostatecznie długim okresie leczniczego stosowania diety eliminacyjnej.

Wyróżnia się trzy rodzaje testów prowokacji: (1) otwarta próba prowokacji – zarówno lekarz, jak i chory lub jego rodzice wiedzą, jaki pokarm jest stosowany; (2) jednostronnie ślepa próba prowokacji – jedynie lekarz wie, jaki rodzaj pokarmu jest podawany; (3) podwójnie ślepa próba prowokacji kontrolowana placebo – najrzadziej stosowana, ale najbardziej wiarygodna metoda rozpoznawania alergii na pokarm, polegająca na losowym podawaniu właściwego pokarmu, czyli podejrzanego o wywoływanie objawów choroby (tzw. verum), oraz identycznie wyglądającego i smakującego placebo. Podobnie jak w otwartej próbie prowokacji, zarówno verum, jak i placebo podaje się w powoli zwiększanych dawkach, ale nikt z zainteresowanych (ani lekarz oceniający stan pacjenta, ani pacjent lub jego rodzice) nie wie, kiedy stosowane jest verum, a kiedy placebo. Test taki pozwala na maksymalną obiektywizację wyników. Jest to tzw. złoty standard rozpoznawania alergii na pokarm. W praktyce zwykle wystarczające jest przeprowadzenie otwartej próby prowokacji. Wskazanie do wykonania podwójnie ślepej próby prowokacji kontrolowanej placebo stanowi: (1) weryfikacja rozpoznania dla celów naukowych; (2) alergia na pokarm o opóźnionym typie reakcji; (3) niejednoznaczny wynik otwartej próby prowokacji. (maj 2013)

Piśmiennictwo

1. Sampson H.: Update on food allergy. J. Allergy Clin. Immunol., 2004; 113: 805–819
2. Szajewska H.: ABC zabiegów diagnostycznych i leczniczych w pediatrii. Odcinek 10: Testy prowokacji pokarmowej w diagnostyce alergii i nietolerancji białek mleka krowiego u niemowląt. Med. Prakt. Pediatr. 5/2000: 135–144
3. Vandenplas Y., Koletzko S., Isolauri E. i wsp.: Guidelines for the diagnosis and management of cow’s milk protein allergy in infants. Arch. Dis. Child., 2007; 92: 902–908 (errata: Arch. Dis. Child., 2008; 93: 93)
4. Fiocchi A., Brozek J., Schünemann H. i wsp., World Allergy Organization (WAO) Special Committee on Food Allergy: World Allergy Organization (WAO) diagnosis and rationale for action against cow’s milk allergy (DRACMA) guidelines. Pediatr. Allergy Immunol., 2010; 21 (supl. 21): 1–125
5. NIAID-Sponsored Expert Panel, Boyce J.A., Assa’ad A., Burks A.W. i wsp.: Guidelines for the diagnosis and management of food allergy in the United States: report of the NIAID-sponsored expert panel. J. Allergy Clin. Immunol., 2010; 126 (supl. 6): S1–58