W trakcie zaostrzenia astmy podaje się glikokortykosteroidy systemowe. Czy jednoczesne podawanie wGKS jest w takim przypadku uzasadnione? Czy po epizodzie zaostrzenia astmy należy zwiększyć dawkę wGKS, czy kontynuować leczenie w dawce sprzed zaostrzenia?

Stosowanie GKS w zaostrzeniu astmy jest jak najbardziej uzasadnione. Pozostaje oczywiście pytanie o dawkę i sposób podania leku.

GKS systemowe stosuje się w dawkach 0,5–1 mg/kg mc./24 h (maks. 2 mg/kg mc./24 h). Mniejsze dawki zalecane są w wytycznych GINA, a większe w wytycznych PRACTALL.

Oceniając szybkość działania GKS podanych p.o. i wziewnie u dorosłych, stwierdzono, że wGKS działają szybciej, choć początek działania zależy od leku. Obserwacje kliniczne wskazują na porównywalną, a niekiedy nawet lepszą kontrolę astmy w przypadku wziewnego podawania leków. Dodatkowo wGKS, w porównaniu z GKS systemowymi, są bezpieczniejsze dla pacjentów, nawet jeśli stosuje się je w dużych dawkach. Oczywiście trzeba pamiętać, że wielu chorych nie może przyjmować GKS systemowych. Jednoczesne stosowanie GKS systemowo i wziewnie jest uzasadnione, jeśli myślimy o ewentualnej próbie „zaoszczędzenia” dawki leku systemowego, a tym samym o zmniejszeniu ryzyka działań niepożądanych. Ustalając wielkość dawki, należy uwzględnić dawkę równoważną oraz doświadczenie kliniczne terapeuty. Trzeba pamiętać, że u dzieci poprawa po zwiększeniu dawki wGKS następuje wolniej niż po podaniu GKS systemowo (p. pyt.).

Zgodnie z zaleceniami GINA po ustąpieniu zaostrzenia u pacjenta należy ocenić poziom leczenia, aby zapewnić mu pełną kontrolę astmy. Samo zaostrzenie wymaga przejścia na wyższy poziom leczenia, zapewniający poprawę kontroli astmy. W leczeniu zaostrzeń lekkich i umiarkowanych zwiększa się 2-krotne wielkość dawki leku (dotychczas kontrolującej przebieg choroby), a w zaostrzeniach ciężkich stosowane są nawet dawki 4-krotnie większe od dotychczasowych. Po zaostrzeniu zazwyczaj następuje powrót do dawek zalecanych choremu w leczeniu przewlekłym. Zwiększenie tych dawek może być uzasadnione u chorych z grupy ryzyka ciężkich zaostrzeń (prednizolon w ostatnim czasie, >3 dni hospitalizacji lub na SOR). (luty 2014 aktualizacja)

Piśmiennictwo

1. Global Initiative for Asthma: Global strategy for asthma management and prevention. NIH, 2013
2. Reddel H.K., Taylor D.R., Bateman E.D.: An official ATS/ERS statement: asthma control and exacerbations; standardizing endpoints for clinical asthma trials and clinical practice. Am. J. Respir. Crit. Care Med., 2009; 180: 59–99
3. Smyth A.R., Bisgaard H., Brand P., Bush A.: Respiratory medicines for children: current evidence, unlicensed use and research priorities. Eur. Resp. J., 2010; 35: 247–265
4. Bacharier L.B., Boner A., Carlsen K.-H. i wsp.: Diagnosis and treatment of asthma in childhood: a PRACTALL consensus report. Allergy, 2008; 63: 5–34
5. Papadopoulos N.G.: International consensus on pediatric asthma. Allergy, 2012; 67: 976–997