W jakich odstępach czasu można podawać kolejne dawki adrenaliny i.m. w leczeniu reakcji anafilaktycznej i ile razy można powtarzać wstrzyknięcia?

W razie niewystarczającej odpowiedzi na pierwszą dawkę adrenaliny zaleca się jej powtarzanie co 5–10 minut (wytyczne AAAAI z 2010 r.) lub co 5–15 minut (wytyczne WAO z 2011 r.), lub co najmniej co 5 minut (wytyczne EAACI z 2014 r.), aż do uzyskania poprawy. W razie potrzeby przerwy między kolejnymi dawkami mogą być krótsze niż 5 minut, jednak rzadko istnieje potrzeba podania więcej niż 2 dawek adrenaliny.

Taka sytuacja ma miejsce w przypadku ciężkiego przebiegu reakcji anafilaktycznej oraz anafilaksji dwufazowej, czyli nawrotu objawów anafilaksji w kilka godzin po jej pierwszym epizodzie. Według danych kanadyjskich pochodzacych z największej opublikowanej dotychczas analizy dotyczacej dzieci zgłaszających się z powodu anafilaksji na oddziały ratunkowe, anafilaksja dwufazowa występuje u 14,7% chorych w tym wieku, z których prawie 50% wymagało ponownego podania adrenaliny.

W piśmiennictwie brakuje natomiast danych dotyczących maksymalnej dawki adrenaliny w leczeniu reakcji anafilaktycznej. Trzeba pamiętać, że wraz ze zwiększaniem się liczby podanych dawek, zwiększa się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Podwójne opakowania ampułkostrzykawek z adrenaliną (np. Adrenaclick i Auvi-Q) – szczególnie przydatne u chorych z anafilaksją dwufazową – nie są jednak dostępne w Europie. (wrzesień 2015 aktualizacja)

Piśmiennictwo

1. Lieberman P., Nicklas R.A., Oppenheimer J. i wsp.: The diagnosis and management of anaphylaxis practice parameter: 2010 update. J. Allergy Clin. Immunol., 2010; 126: 477–480
2. Simons E.F.R., Ardusso L.R.F., Bilo B. i wsp.: World Allergy Organization guidelines for the assessment and management of anaphylaxis. WAO J., 2011; 4: 13–37
3. Kelso J.M.: A second dose of epinephrine in anaphylaxis: how offen needed and how to carry. J. Allergy Clin. Immunol., 2006; 117: 464–465
4. Lieberman P.L.: Recognition and first-line treatment of anaphylaxis. Am. J. Med., 2014; 127 (1 Suppl): S6–S11
5. Dhami S., Panesar S.S., Roberts G. i wsp., EAACI Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines Group: Management of anaphylaxis: a systematic review. Allergy, 2014; 69: 168–175
6. Muraro A., Roberts G., Worm M. i wsp.: Anaphylaxis: guidelines from the European Academy of Allergy and Clinical Immunology. Allergy, 2014; 69: 1026–1045
7. Alquarashi W., Stiell I., Chan K. i wsp.: Epidemiology and clinical predictors of biphasic reactions in children with anaphylaxis. Ann. Allergy Asthma Immunol., 2015; 115 (3): 217–223