Czy nieleczona alergia na pokarmy (np. na marchewkę) może wyzwalać choroby autoimmunizacyjne?

26-01-0201
dr hab. n. med. Andrea Horvath
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Alergia na pokarmy, zgodnie z teorią marszu alergicznego, jest pierwszą manifestacją alergii w życiu dziecka. W miarę dorastania niektóre dzieci nabywają tolerancję i całkowicie powracają do zdrowia, jednak u części z nich alergia na pokarmy ustępuje miejsca alergenom powietrzno-pochodnym, manifestując się głównie objawami ze strony układu oddechowego. Z tego względu u dzieci, zwłaszcza z grupy zwiększonego ryzyka alergii (tzn. dzieci z rodzin z chorobą atopową, potwierdzoną u jednego lub obojga rodziców albo rodzeństwa), od wielu lat poszukuje się skutecznych metod profilaktyki alergii i powstrzymania marszu alergicznego. W tym celu zaleca się wyłączne karmienie piersią przez 6 miesięcy (co najmniej przez 4 mies.). Jeśli dziecko (z grupy ryzyka) nie może być karmione wyłącznie piersią, można rozważyć podawanie preparatów o potwierdzonej obniżonej alergenności. Wprowadzanie produktów uzupełniających należy rozpocząć po ukończeniu 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu życia. Nie ma przekonujących danych naukowych, iż unikanie lub opóźnianie (>4.–6. mż.) wprowadzania pokarmów potencjalnie alergizujących zmniejsza ryzyko alergii u dzieci z grupy zwiększonego ryzyka rozwoju chorób alergicznych, jak i ryzyka populacyjnego.

Marchew nie należy do najczęstszych alergenów pokarmowych w okresie wczesnego dzieciństwa, ale jest jednym z najczęściej alergizujących warzyw. Potencjalne właściwości alergogenne marchwi zależą od zawartych w niej białek, aktywnych składników chemicznych (w tym olejków eterycznych, umbeliferonu, saponin, alkaloidu – daucyny, flawonoidów, witamin i minerałów) oraz jonów metali. Dodatkowo w składzie korzenia marchewki wyodrębniono kilkanaście determinant antygenowych (epitopów), które mogą reagować krzyżowo z selerem, arbuzem, przyprawami (koprem włoskim, kolendrą, kminkiem, anyżem) oraz pyłkami brzozy i bylicy.

Objawy uczulenia na marchew są podobne jak w każdej innej alergii na pokarm, mogą być pojedyncze, o łagodnym charakterze (np. ograniczony wyprysk wokół odbytu) lub przyjmować bardziej burzliwy charakter z zajęciem kilku układów (np. ostra pokrzywka z objawami ze strony układu oddechowego lub anafilaksją). Alergia na marchewkę często współistnieje z uczuleniem na inne owoce i warzywa w zespole alergii jamy ustnej (OAS) oraz nieżytem nosa wywołanym nadwrażliwością na pyłek roślin.

Jedyną skuteczną i niezawodną metodą leczenia alergii na pokarm, niezależnie od jej objawów, jest ścisłe unikanie alergenu pokarmowego.

W przypadku alergii na marchew należy zatem zlecić jej eliminację z diety. Przypadkowe lub świadome błędy dietetyczne powodują zaostrzenie objawów. Nie ma jednak dowodów na to, że takie postępowanie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób autoimmunizacyjnych.

W odniesieniu do innych alergenów pokarmowych, głównie białek mleka krowiego, jaj, ryb i orzechów, stosuje się inne swoiste terapie obejmujące różne metody odczulania i podawanie choremu niewielkich ilości alergenu w celu indukcji jego tolerancji. W zależności od sposobu podania alergenu wyróżniamy immunoterapię podjęzykową (SLIT), doustną (OIT) i przezskórną (EPIT). U niektórych pacjentów po przypadkowym kontakcie z alergenem pokarmowym obserwuje się łagodniejsze objawy, ale trwała tolerancja po przerwaniu terapii jest rzadka. Nie znamy odległych skutków stosowania OITSLITEPIT. Istnieją pewne przesłanki, że u dorosłych odczulanych w ten sposób na alergeny powietrzno-pochodne zwiększa się ryzyko eozynofilowego zapalenia przełyku.

Piśmiennictwo

  1. Nowak-Wegrzyn A.: Future therapies for food allergy. www.uptodate.com ©2017 UpToDate
  2. Nowak-Węgrzyn A.: Using food and nutritional strategies to induce tolerance in food-allergic children. Nestle Nutr. Inst. Workshop Ser., 2016; 85: 35–53

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej