JNC spowodowana niedostatkiem ukrwienia występuje częściej u kobiet z konstytucjonalnie niskim ciśnieniem (RR), a także u osób z nieprawidłowo leczonym nadciśnieniem tętniczym. Na czynnik niedokrwienny wskazuje postęp neuropatii jaskrowej mimo „normalnych” wartości CWG oraz bardzo dolegliwy funkcjonalnie ubytek p.w. w dolnych kwadrantach. Często obejmuje on także centrum p.w., które w jaskrze bez istotnego komponentu krążeniowego jest długo oszczędzane.
Dobowa rejestracja poziomu RR aparatem Holtera wykazuje najczęściej jego nadmierne spadki w godzinach nocnych, zwykle między 2:00 a 4:00 („big dippers”). Szczególnie istotny jest w tych przypadkach poziom RRdiast. Jego spadek do 40 mm Hg w tętnicy łokciowej powoduje, że mikrotętniczki siatkówki i nerwu wzrokowego, w których RRdiast jest odpowiednio do ich kalibru niższe i kształtuje się na poziomie niewiele przekraczającym 10,0 mm Hg, są zaciskane w fazie rozkurczu przez przewyższające ten poziom CWG. Wskutek niedostatecznej perfuzji i utlenowania cechującej się bardzo szybkim metabolizmem tkanki nerwowej brakuje energii koniecznej do przepływu aksoplazmy w neuronach siatkówki i głowy n.w., a w rezultacie następuje ich postępujący zanik.
Podstawowy cel obniżania CWG w jaskrze do poziomu niższego niż ten, przy którym neuropatia powstała, stanowi zmniejszenie nacisku na dno oka i wyścielającą je warstwę włókien nerwowych, a tym samym ułatwienie w nich przepływu aksoplazmy. Ten sam efekt osiąga się w mikrokrążeniu siatkówki i wewnątrzgałkowej części nerwu wzrokowego przez zmniejszanie w nich oporu przepływu zależnego od nacisku zewnętrznego.
Nie ma więc jednej, określonej wartości CWG, do której należy obniżyć CWG w jaskrze. Jego poziom docelowy w każdym przypadku ma charakter indywidualny. Na osiągnięcie tego poziomu wskazuje brak postępu neuropatii jaskrowej, wykazany metodą analizy ilościowej w obrazowaniu OCT, wykonywanym co 6 do 12 miesięcy. Analiza trendu wykreślana automatycznie przez tomograf po pierwszych 3 badaniach wykazuje wtedy stabilność grubości warstwy włókien nerwowych siatkówki (RNFL) oraz t.n-w.
Drugi wskaźnik kontrolny to efekt cyklicznych, corocznych badań perymetrycznych. Te badania także wykonuje się zawsze na tym samym typie aparatu, najlepiej takiej klasy, jak np. perymetr Humphreya, charakteryzujący się znacznym stopniem powtarzalności wyników. Perymetria to trudne badanie, wymaga szybkości i prawidłowości reakcji na bodziec świetlny ukazujący się w różnych punktach pola widzenia. W perymetrze musi być ustawiona korekcja optyczna wcześniej zbadanej wady wzroku, odpowiednia do promienia czaszy perymetru, tzn. do 50 cm, a badanego trzeba starannie poinformować o zasadach wykonywania testu i zapewnić mu warunki do pełnego skupienia się na tym zadaniu.
Leczenie jaskry, która prowadzi do nieodwracalnej utraty widzenia i wymaga dożywotniego leczenia, wiąże się z wielką odpowiedzialnością lekarza. Nie może on zaniedbywać ani elementów diagnostyki neuropatii jaskrowej, ani monitorowania co najmniej raz w roku efektu leczenia współcześnie dostępnymi metodami. Ze względu na koszt koniecznej aparatury badania te nie są wykonywane w każdej poradni okulistycznej. Zarówno w Polsce, jak i na świecie wykonuje się je w jednostkach specjalistycznych.
Należy też pamiętać, że poziom ciśnienia docelowego zmienia się w ciągu życia pacjenta, u którego z biegiem lat mogą się rozwinąć choroby ogólnoustrojowe, które wpływają na czynniki ryzyka neuropatii jaskrowej. Uzasadnia to potrzebę stałego uzupełniania wywiadu lekarskiego oraz systematycznego monitorowania skuteczności osiągniętego poziomu CWG.
Dożywotnie leczenie jest konieczne w JPOK, a także w tych przypadkach jaskry, w których mimo usunięcia przyczyny patologicznie wysokiego CWG stopień zaawansowania powstałej wcześniej neuropatii wymaga utrzymania poziomu CWG bliskiego dolnej granicy normy. Zależna od wielu zmiennych terapia jaskry sprawia, że dokumentacja przebiegu leczenia wraz z oryginałami wyników badań obrazowych i p.w. musi pozostawać w posiadaniu chorego. Chory powinien zdawać sobie sprawę z konieczności jej przechowywania i okazywania lekarzowi przy wizytach kontrolnych, gdyż stanowi ona podstawę monitoringu neuropatii jaskrowej. Wyników badań tomograficznych, na których ubytki ilościowe są przedstawiane kodem barwnym, nie należy przekazywać choremu w formie nieczytelnych i nienadających się do interpretacji wydruków czarno-białych. I przeciwnie, wydruki z badań p.w. powinny być czarno-białe, gdyż w tym przypadku kodem określającym stopień jego uszkodzenia jest narastający stopień szarości ubytków względnych, aż do czerni ubytku bezwzględnego. Przechowywana przez chorego dokumentacja stanowi również podstawę kontynuacji terapii lub jej zmiany, gdy z powodów losowych zmienia on lekarza prowadzącego.
Czytaj dalej: Leki przeciwjaskrowe, wskazania i przeciwwskazania
