Opracowała: lek. Karina Polak
Minoksydyl należy do leków będących pochodnymi pirymidyny; wykazuje silne działanie hipotensyjne. Jego korzystny efekt, związany ze stymulowaniem wzrostu włosów, zaobserwowano w latach 60. XX wieku jako działanie uboczne podczas stosowania w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Aktualnie minoksydyl wykorzystuje się w terapii miejscowej niektórych chorób przebiegających z utratą włosów. Istnieje jedynie niewielka liczba doniesień dotyczących wpływu doustnej terapii minoksydylem na wzrost włosów; celem badaczy była ocena skuteczności i bezpieczeństwa stosowania doustnego leku w leczeniu łysienia.
Przegląd systematyczny przeprowadzono zgodnie z wytycznymi PRISMA; wyszukiwanie w bazach PubMed/MEDLINE, Cochrane Central, EMBASE, Latin American and Caribbean Health Science Information oraz Web of Science obejmowało artykuły opublikowane do sierpnia 2019 r. Do przeglądu włączono badania kliniczne (zarówno z randomizacją, jak i bez niej) oraz opisy serii przynajmniej 10 przypadków, dotyczące osób z rozpoznanym łysieniem, zawierające dostateczne w opinii autorów dane dotyczące oceny wyjściowej i punktów końcowych. Minoksydyl stosowano w monoterapii lub w połączeniu z innymi metodami. Po zastosowaniu odpowiednich kryteriów, spośród 1960 wyników wyszukiwania w ostatecznej analizie uwzględniono 9 badań obejmujących 19 270 osób (5 badań dotyczyło łysienia androgenowego, 1 łysienia androgenowego oraz utraty włosów w związku z uszkodzeniem mechanicznym, 2 łysienia plackowatego, 1 telogenowej utraty włosów). Dobowe dawki minoksydylu wynosiły 0,25–10,0 mg; w większości badań lek podawano raz dziennie przez 6–12 miesięcy. W badaniach oceniających skuteczność terapii łączonych analizowano połączenie z podawanym doustnie finasterydem (1mg/d) i stosowanym dwa razy dziennie miejscowo minoksydylem (1 badanie) oraz spironolaktonem (25 mg/d – 1 badanie).
W każdym badaniu odnotowano korzystny wpływ na porost włosów. Wykazano, że aby wystąpił pożądany efekt kosmetyczny, czas trwania kuracji powinien wynosić przynajmniej 6 miesięcy. Nie odnotowano poważnych działań niepożądanych; wśród działań niepożądanych stosowania leku opisano hipertrychozę (w zależności od badania, 4–93% pacjentów), obrzęki obwodowe (0,22–10% pacjentów), niewielkie spadki ciśnienia tętniczego (w tym hipotonię ortostatyczną), bóle, zawroty głowy, obniżenie nastroju, epizody tachykardii, przedwczesne pobudzenia komorowe, pokrzywkę, trądzik. Wpływ na wartości ciśnienia tętniczego oraz występowanie obrzęków wynikał prawdopodobnie z wazodylatacyjnego działania leku, skutkującego retencją sodu i wody. Tylko 1 pacjent zaprzestał przyjmowania leku ze względu na działania niepożądane (obrzęki stóp); 33 pacjentów przerwało udział w badaniu ze względu na brak efektu lub z przyczyn osobistych.
Wśród ograniczeń przedstawionego przeglądu autorzy wymienili m.in. niewielką liczbę doniesień, w tym badań z randomizacją; różne metody oceny efektu końcowego (dokumentacja fotograficzna, skale, ocena trichoskopowa), co uniemożliwiło wykonanie metaanalizy; fakt, że niektóre badania były finansowane ze środków pochodzących od podmiotów przemysłu farmaceutycznego.
Wnioski
- Dane dotyczące stosowania doustnego minoksydylu w leczeniu łysienia są ograniczone. Dotychczasowe badania wykazały korzystny efekt w leczeniu łysienia androgenowego, plackowatego i telogenowej utraty włosów po min. 6 miesiącach stosowania leku.
- Nie odnotowano poważnych działań niepożądanych stosowania leku; wśród najczęściej występujących opisano hipertrychozę, występowanie obrzęków obwodowych, łagodne spadki ciśnienia tętniczego.
