Skróty: CI – przedział ufności; ERAS – protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia; LOS – czas pobytu w szpitalu; RCT – badanie z randomizacją; RR – ryzyko względne; WMD – średnia ważona różnic
Metody: 16 RCT (2 wielo- i 14 jednoośrodkowych) porównujące wyniki stosowania protokołu ERAS (realizacja 4–12 elementów protokołu ERAS) z wynikami tradycyjnej opieki okołooperacyjnej
Populacja: 2376 pacjentów operowanych z powodu raka jelita grubego; pacjenci operowani klasycznie (10 RCT), laparoskopowo (3 RCT) i grupy mieszane (3 RCT)
Interwencja: opieka okołooperacyjna oparta o protokół ERAS
Grupa 1: protokół ERAS (1181 pacjentów)
Grupa 2: grupa kontrolna, tradycyjna opieka okołooperacyjna (1195 pacjentów)
Punkty końcowe: zachorowalność, powikłania chirurgiczne i niechirurgiczne, czas pobytu w szpitalu (length of stay – LOS), ponowne przyjęcia do szpitala
Wyniki: W grupie 1. w porównaniu z grupą 2. stwierdzono:
- mniejszą całkowitą zachorowalność (15,1% vs 24,6%, RR 0,60, 95% CI 0,46–0,76)
- redukcję powikłań niechirurgicznych (3,0% vs 7,5%, RR 0,40, 95% CI 0,27–0,61)
- mniejszy odsetek powikłań płucnych (1,9% vs 4,9%, RR 0,41, 95% CI 0,22–0,76)
- mniejszy odsetek powikłań sercowo-naczyniowych (1,8% vs 3,9%, RR 0,51, 95% CI 0,29–0,89)
- krótszy czas pobytu w szpitalu (śr. 5,8 dnia vs 8 dni, WMD –2,28 dnia, od –3,09 do –1,47).
Nie wykazano istotnych różnic pomiędzy grupą 1. i 2. pod względem:
- śmiertelności (1,0% vs 0,9%, RR 1,19, 95% CI 0,52–2,71)
- częstości zakażeń układu moczowego (1,7% vs 6,1%, RR 0,39, 95% CI 0,11–1,37; dane pochodzą jedynie z 4 RCT)
- wszystkich powikłań chirurgicznych (9,0% vs 11,2%, RR 0,76, 95% CI 0,54–1,08)
- częstości nieszczelności zespolenia (3,2% vs 3,3%, RR 0,96, 95% CI 0,60–1,54)
- częstości infekcji rany pooperacyjnej (6,2% vs 8,3%, RR 0,73, 95% CI 0,48–1,11)
- częstości pooperacyjnej niedrożności jelit (5,2% vs 5,9%, RR 0,89, 95% CI 0,62–1,28)
- ponownych przyjęć do szpitala (4,0% vs 5,2%, RR 0,78, 95% CI 0,50–1,20).
