Opracowała lek. Magdalena Pisarska
Skróty: CI – przedział ufności; ERAS – protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia; LOS – czas pobytu w szpitalu; OIT – oddział intensywnej terapii; RCT – badanie z randomizacją; RR – ryzyko względne
Metody: 7 badań z randomizacją (randomized controlled trials – RCT): 6 jedno- i 1 wieloośrodkowych (z lat 2008–2017), porównujących wyniki stosowania protokołu ERAS z wynikami tradycyjnej opieki okołooperacyjnej
Populacja: 486 chorych na operacyjny nowotwór płuc (pierwotny lub wtórny; niedrobnokomórkowy rak płuca 97,1%) poddanych bądź torakotomii tylno-bocznej (n = 392), bądź wideotorakoskopii (n = 94)
Interwencja: opieka okołooperacyjna oparta na protokole (5–11 zidentyfikowanych elementów) kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (enhanced recovery after surgery – ERAS)
Grupa 1: protokół ERAS
Grupa 2: grupa (kontrolna) tradycyjnej opieki okołooperacyjnej
Punkty końcowe: ogólny odsetek powikłań, śmiertelność wewnątrzszpitalna, czas pobytu w szpitalu (length of stay – LOS), czas pobytu na OIT, koszty hospitalizacji
Wyniki:
W grupie 1. w porównaniu z grupą 2. stwierdzono:
- mniejszy całkowity odsetek powikłań (ryzyko względne [relative risk – RR] 0,64; 95% przedział ufności [confidence interval – CI] 0,51–0,8)
- mniejszy odsetek powikłań płucnych (RR 0,43; 95% CI 0,31–0,6)
- mniejszy odsetek powikłań chirurgicznych (RR 0,46; 95% CI 0,25–0,83).
Nie wykazano istotnych różnic pomiędzy grupą 1. i 2. pod względem:
- śmiertelności w trakcie hospitalizacji (RR 0,7; 95% CI 0,19–2,53)
- liczby powikłań sercowo-naczyniowych (RR 1,46; 95% CI 0,77–2,77).
Nie przeprowadzono metaanalizy LOS ze względu na dużą heterogeniczność grupy (I2 = 86,5%, p <0,001). W 5 badaniach LOS w grupie ERAS był istotnie krótszy, w 2 pozostałych badaniach nie wykazano istotnej statystycznie różnicy pomiędzy grupami.
W 2 z 3 badań raportujących czas pobytu na OIT wykazano krótszy czas w grupie ERAS. W jednym badaniu nie wykazano istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami.
Koszty hospitalizacji w 2 z 3 raportujących badań były niższe w grupie ERAS. W jednym z badań nie wykazano istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami.
Wnioski
Powyższy przegląd systematyczny RCT wykazał, że wdrożenie programu ERAS w grupie pacjentów operowanych z powodu nowotworu płuca może znacznie zmniejszyć ogólną chorobowość, liczbę powikłań płucnych i powikłań chirurgicznych, koszty oraz LOS i czas pobytu na OIT, bez pogarszania bezpieczeństwa pacjenta. Potrzebne są jednak standaryzowane wytyczne protokołu ERAS dla pacjentów poddanych planowym resekcjom z powodu nowotworu płuca.
