Wpływ żucia gumy przez chorych po operacjach w zakresie jamy brzusznej

Opracował dr n. med. Radosław Pach

Skróty: ERAS – protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia; LOS – czas pobytu w szpitalu

Wstęp: Pooperacyjna niedrożność porażenna jest częstym powikłaniem zabiegów w zakresie jamy brzusznej skutkującym dyskomfortem chorego i przedłużeniem pobytu w szpitalu (length of stay – LOS). Dotychczasowe badania wykazywały stymulujący wpływ żucia gumy na jelita operowanych pacjentów, jednak moc tych badań była niewystarczająca, aby potwierdzić skrócenie LOS, ponadto nie stosowano w nich protokołu kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (enhanced recovery after surgery – ERAS). Jednym z elementów protokołu ERAS obejmującego działania prowadzące do szybkiego powrotu do codziennej aktywności pacjentów poddanych leczeniu operacyjnemu jest wczesne żywienie w okresie pooperacyjnym, które poprzez stymulację jelit może skracać czas pooperacyjnej niedrożności. Z drugiej strony, u 27% chorych po operacjach brzusznych obserwuje się nietolerancję diety doustnej ze względu na nudności i wymioty. Dotychczas wykazano, że żucie gumy stymuluje motorykę całego przewodu pokarmowego, a także wydzielanie śliny, gastryny i soku trzustkowego.

Populacja: Spośród 2000 osób ostatecznie analizą objęto wyniki uzyskane u 1941 chorych.

Kryteria włączenia: wiek ≥18 lat; planowa resekcja jelita drogą laparotomii lub laparoskopii; zabieg niedotyczący jelita wykonany drogą laparotomii

Kryteria wyłączenia: operacje doraźne; brak możliwości uzyskania świadomej zgody; ryzyko dysfagii związane z rozpoznaną wcześniej chorobą neurologiczną (np. przebyty udar mózgu)

Metody: Badanie z randomizacją przeprowadzone w 12 ośrodkach w latach 2011–2015; losowo przydzielono 1000 chorych do grupy otrzymującej gumę do żucia i 1000 chorych do grupy kontrolnej. Dokonano porównania standardowej opieki okołooperacyjnej zgodnej z opieką prowadzoną według protokołu ERAS (grupa kontrolna) z dodatkowym żuciem gumy 3 razy dziennie przez 30 minut poza standardową opieką pooperacyjną. Żucie gumy rozpoczynano już w dobie zabiegu i kontynuowano do dnia wypisu ze szpitala. Większość operacji wykonanych w obu ramionach badania dotyczyła okrężnicy i odbytnicy. Ponad 60% zabiegów wykonano drogą laparotomii.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: LOS po operacji

Drugorzędowe punkty końcowe: czas do powrotu czynności przewodu pokarmowego; częstość powikłań w ciągu 30 dni od zabiegu oceniana według klasyfikacji Claviena–Dindy

Wyniki:

• Nie było różnic między grupami pod względem średniego LOS po operacji (dla każdej z grup 7 dni, p = 0,364).
• Nie stwierdzono także różnic w zakresie czasu do oddania gazów (24 h w grupie kontrolnej vs. 23 h u chorych żujących gumę, p = 0,873) ani w zakresie czasu do oddania stolca (odpowiednio 60 h vs. 52 h, p = 0,562). Nie odnotowano rónież istotnych statystycznie różnic pod względem częstości powikłań między grupami w ciągu 30 dni.