Nieopioidowe leki przeciwbólowe

NIEOPIOIDOWE LEKI PRZECIWBÓLOWE

Nasilenie bólu jest subiektywnym odczuciem każdego pacjenta. Do określania jego natężenia wykorzystuje się proste skale takie jak: wzrokowa skala analogowa (visual analogue scale – VAS), skala słowna (verbal rating scale – VRS) – najczęściej 5-stopniowa skala Likerta oraz skala numeryczna (numerical rating scale – NRS), w której natężenie bólu określa się w 11-stopniowej skali 0–10, gdzie 0 oznacza całkowity brak bólu, a 10 najsilniejszy wyobrażalny ból. Pomiaru natężenia bólu powinno się dokonywać co 4–8 godzin w ciągu pierwszych 48 godzin od zakończenia zabiegu.

Największe nasilenie bólu występuje w dobie zabiegu i pierwszej dobie pooperacyjnej. Z tego powodu zaleca się, aby w ciągu pierwszych 48 godzin podawać pacjentom leki przeciwbólowe o stałych porach. Podczas pierwszych 24 godzin preferowaną drogą podaży jest droga dożylna, która po tym okresie powinna być zastępowana przez drogę doustną. Aby uzyskać jak najlepszy efekt przeciwbólowy, stosuje się analgezję multimodalną, łącząc leki o różnych mechanizmach działania: metamizol, paracetamol, NLPZ (m.in. ketoprofen, ibuprofen). Unika się jednak stosowania opioidowych leków przeciwbólowych, których podawanie wiąże się z licznymi działaniami niepożądanymi. Użycie opioidów może być jednak konieczne, gdy mimo wykorzystania innych środków nie udaje się osiągnąć dostatecznej kontroli bólu.

Działania niepożądane opioidów:

• osłabiają motorykę jelit
• nasilają pooperacyjne nudności i wymioty
• odpowiadają za sedację pacjenta
• przyczyniają się do zatrzymania moczu.

Dodatkowymi grupami leków stosowanymi w leczeniu bólu pooperacyjnego są leki znieczulenia miejscowego, leki przeciwdrgawkowe czy też antagoniści receptora NMDA.
Kolejnym elementem leczenia przeciwbólowego jest znieczulenie regionalne. Ostrzykiwanie środkiem miejscowo znieczulającym (2% lignokainą) ran ma za zadanie blokowanie powstawania bodźców nocyceptywnych w ich obrębie. Znajduje zastosowanie zarówno w przypadku operacji wykonywanych z dostępu laparoskopowego jak i klasycznie. Wykorzystanie znieczulenia zewnątrzoponowego opisano jako oddzielny element realizacji protokołu.
Blokada płaszczyzny mięśnia poprzecznego brzucha (transversus abdominis plane block – TAP-block) to kolejny element analgezji multimodalnej. W zależności od ośrodka jest ona wykonywana przez anestezjologa pod kontrolą ultrasonografii lub przez operatora pod kontrolą kamery laparoskopu po zakończeniu zabiegu. Pod powięź mięśnia skośnego brzucha wewnętrznego podaje się 20 ml bupiwakainy. Blokadzie ulegają gałęzie nerwów międzyżebrowych, które przebiegają pomiędzy mięśniem skośnym brzucha wewnętrznym a mięśniem poprzecznym brzucha. W czasie działania blokady pacjent nadal wymaga podaży innych leków przeciwbólowych, ale w mniejszych ilościach. Efekt ich działania utrzymuje się nawet do 24 godzin. Takie postępowanie zmniejsza ból i co za tym idzie – zapotrzebowanie na opioidy w okresie pooperacyjnym.

Dobra kontrola pooperacyjnego bólu:

• przyspiesza rehabilitację ruchową chorego
• redukuje częstość pooperacyjnych nudności i wymiotów
• zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań
• skraca czas trwania hospitalizacji
• zmniejsza koszty leczenia.

Piśmiennictwo

Czytaj dalej: Profilaktyka pooperacyjnych nudności i wymiotów