Jaskra zamkniętego kąta przesączania (ostry atak jaskry zamkniętego kąta)
Gwałtowny wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego spowodowany zamknięciem kąta przesączania.
Czynniki predysponujące: nadwzroczność, anatomicznie płytka komora przednia i wąski kąt przesączania, nieprawidłowości w położeniu nasady tęczówki, umiejscowieniu i wielkości soczewki, zablokowanie źrenicy spowodowane przyleganiem soczewki do tęczówki, rozszerzenie źrenicy (np. po podaniu leków [np. sympatykomimetyków, leków przeciwcholinergicznych, leków przeciwdepresyjnych], spowodowane słabym oświetleniem (np. w kinie, przy oglądaniu wieczorem telewizji) czy stanami emocjonalnymi. Objawy: niezwykle silny, głęboki ból oka promieniujący do czoła, skroni i szczęki z towarzyszącym bólem głowy (często po tej samej stronie), znaczne zmniejszenie ostrości wzroku, koła tęczowe wokół źródeł światła, złe samopoczucie, nudności i wymioty. Silne, mieszane zadrażnienie, obrzęk i przymglenie rogówki spowodowane nagłym podwyższeniem ciśnienia wewnątrzgałkowego (przyczyna widzenia kół tęczowych), łzawienie i światłowstręt, wyraźne spłycenie przedniej komory oka (zauważalne przy oświetleniu gałki ocznej od boku), lekkie pionowo-owalne poszerzenie źrenicy i brak jej reakcji na światło, wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe (40–80 mm Hg, w badaniu palpacyjnym gałka oczna twarda jak „kamień”). Skutki ostrego ataku jaskry zamkniętego kąta mogą być bardzo poważne. Już po kilkunastu godzinach utrzymywania się wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego może nastąpić nieodwracalne uszkodzenie widzenia. Dotyka częściej kobiet. Najbardziej narażone są osoby w 6.–7. dekadzie życia.
Ostry atak jaskry należy różnicować z zapaleniem tęczówki i ciała rzęskowego. W zapaleniu błony naczyniowej objawy nie pojawiają się tak gwałtownie, ból jest słabszy, nie dochodzi do tak znacznego pogorszenia widzenia. W badaniu przedniego odcinka w zapaleniu tęczówki nie stwierdza się zwykle spłycenia komory przedniej, źrenica jest wąska, a ciśnienie wewnątrzgałkowe prawidłowe. Rozpoznanie ostrego ataku ułatwiają informacje z wywiadu – pojawianie się kół tęczowych, okresowe bóle oka i głowy połączone z przejściowym zmniejszeniem ostrości wzroku, wcześniejszy atak jaskry, dodatni wywiad rodzinny.
Leczenie: obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, opanowanie stanu zapalnego i otwarcie kąta przesączania.
Postępowanie:
- przedszpitalne: utrzymywanie chorego w pozycji pionowej, unikanie zasłaniania oka (poszerzenie źrenicy wywołuje atak, a zasłonięcie oka sprzyja poszerzeniu źrenicy), szybka hospitalizacja.
- W warunkach gabinetu lekarskiego/SOR/oddziału okulistycznego początkowo środki zmniejszające produkcję cieczy wodnistej – jednorazowo acetazolamid (Diuramid) w dawce 500 mg p.o. oraz miejscowo podany ß-bloker (np. timolol); ewentualnie miejscowo sympatykomimetyk; lek osmotyczny – i.v. 20% roztwór Mannitolu w dawce 6–7 ml/kg mc. lub glicerol w dawce 1,0–1,5 ml/kg mc. p.o. (u chorych na cukrzycę przeciwwskazany ze względu na ryzyko hiperglikemii; leki hiperosmotyczne należy stosować z dużą ostrożnością u chorych z niewydolnością serca lub nerek); w celu opanowania stanu zapalnego podaje się miejscowo 1–2 dawki GKS; ogólnie należy podać leki przeciwbólowe i przeciwwymiotne. Po upływie 30–60 min od rozpoczęcia leczenia rozpoczyna się podawanie 2% pilokarpiny co 15 min (wcześniejsze rozpoczęcie podania jest nieskuteczne ze względu na porażenie źrenicy wywołane wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym). Nie określono standardowej szybkości obniżania ciśnienia, jednak uważa się, że satysfakcjonujące jest obniżenie poniżej 35 mm Hg lub redukcja o więcej niż 25%. 24–48 h po opanowaniu ataku jaskry wykonuje się laserową irydotomię. Przed skierowaniem chorego z ostrym atakiem jaskry na oddział okulistyczny należy bezwzględnie podać leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe.
